ŚWIĘTO OFIAROWANIA PAŃSKIEGO - MATKI BOSKIEJ GROMNICZNEJ
Czterdzieści dni od Bożego Narodzenia, 2 lutego, Kościół obchodzi święto Ofiarowania Pańskiego.
W ten sposób cały Lud Boży przeżywa na nowo to, co wydarzyło się w świątyni Jerozolimskiej - Maryja wraz z Józefem ofiarowała Dzieciątko Jezus Bogu Ojcu, a Symeon ogłosił, że nowo narodzony Syn Boży jest Światłem świata i Zbawieniem narodów.
Zgodnie z tradycją w dniu dzisiejszym przed Mszą ma miejsce obrzęd błogosławienia świec i procesja ze świecami.
Według tradycji, świece poświęcone 2 lutego zapala się w domach w razie grożących niebezpieczeństw, powodzi, a zwłaszcza burz
i gromów.
Mimo że jest to Święto Pańskie, odnajdujemy w nim wiele maryjnych akcentów, podkreślających, że Maryja ma wielki wkład w dzieło Odkupienia. Ona jest tą, która przynosi dziecko, ofiaruje je Bogu Ojcu i słucha proroczych słów Symeona zapowiadających zbawczą misję Chrystusa.
Światło w liturgii symbolizuje Chrystusa. Symbolika ta opiera się na tekstach biblijnych, w których Jezus mówi o sobie: "Ja jestem światłością świata. Kto idzie za Mną, nie będzie chodził w ciemności, lecz będzie miał światło życia".
Obrzęd błogosławieństwa świec, dokonujący się przed Mszą św., (nie błogosławi się świec po Mszy św.) procesja ze świecami i sama Msza św. stanowią jedną czynność liturgiczną.
Msza powinna być więc sprawowana przez tego samego kapłana, który dokonał poprzedzających ją obrzędów i według przepisanego na dziś formularza, chyba że Mszy przewodniczy biskup. Kapłani występują w szatach koloru białego. Dziś nie można odprawiać mszy okolicznościowych i żałobnych z wyjątkiem pogrzebowych.
W dniu dzisiejszym wolno wrócić do śpiewu kolęd podczas liturgii.
Według tamtejszego zwyczaju, po czterdziestu dniach, mijał czas ochrony kobiety po porodzie i kobieta mogła przestąpić progi świątyni, skadając ofiarę na znak oczyszczenia.
Wtedy to Maryja i Józef złożyli ofiarę (parę synogarlic) i przynieśli do świątyni Pana Jezusa, by jako pierworodnego, ofiarować Go Bogu.
W Polsce znane jest to święto pod nazwą Matki Boskiej Gromnicznej.
Nazwa pochodzi od świecy zwanej „gromnica”, która według modlitw używanych przy poświęceniu (opis poniżej) chroni przed gromami
i wszelkim złem.
Świeca, to nieodłączny znak chrześcijanina.
Towarzyszy mu przez całe życie
.
Padają wówczas słowa „Podtrzymywanie tego światło powierza się wam rodzice i chrzestni”.
Później Pierwsza Komunia Święta, z zapalonymi świecami wkraczaliśmy w progi naszych świątyń i ochoczym głosem wyznawaliśmy wiarę w Boga w Trójcy Jedynego, a przy tym wyrzekaliśmy się szatana i wszystkich spraw jego.
Świecę zapaloną trzymało wielu z nas w czasie zawierania sakramentu małżeństwa,
niektórzy podczas ślubów zakonnych.
Wreszcie, gdy zbliża się nasz kres na ziemi, wręcza się do dłoni konajacego zapaloną gromnicę.
Szczególnie i chwytający za serce jest motyw podań ludowych o Matce Bożej Gromnicznej, która pod płaszcz swej przemożnej opieki bierze wszystkie sieroty, a zwłaszcza te, których matki pomarły trzymając w stygnącej dłoni zapaloną gromnicę.
Tradycja dodaje jeszcze, ze poświęcone świece w dzisiejszym dniu (gromnice), zapalano w czasie burz, gromów i epidemii.
Gospodarze zapaloną gromnicą błogosławili swoje pola, zwierzęta i podwórza.
Świece tez zapalano w czasie świąt Matki Bożej pod jej obrazami.
Dzisiaj, też wielu przyniosło gromnicę do Kościoła.
Jest ona znakiem Jezusa Chrystusa,
znakiem trwania przy Chrystusie,
znakiem nadziei, wiary, a zapalona oznacza czuwanie.
Ta przyniesiona świeca do świątyni, pozwala nam zatrzymać się nad wydarzeniami, które miały miejsce dwa tysiące lat temu.
Bo dzisiejszy dzień jest niejako przypomnieniem tamtych dni.
Tak jak każda matka izraelska, pierworodne dziecko płci męskiej, ofiaruje Bogu. Przynosi syna do świątyni jak wszystkie matki, ale inaczej niż wszystkie. Bo od tej pory to Jezus bierze w posiadanie tę świątynię.
Uświęca ją swoim nawiedzeniem.
Świadkami tego wydarzenia jest dwoje staruszków; Symeon i Anna.
Od razu rozpoznali w tym Dzieciątku Boga i wyśpiewują Mu hymn uwielbienia, że mogą spokojnie odejść do domu Boga.
Ten tylko, kto trwa, kto czeka, jak Symeon i Anna w świątyni Pana, może przyjąć Boga do swego serca, przyjąć Jezusa Chrystusa, przyjąć Jego światło.
Przyniesione dzisiaj do świątyni gromnice oznaczają Jezusa, który jest nasza światłością.
W Nim wypełniło się wszystko, co Bóg przyrzekł przez usta proroka Izajasza:
„Ustanowię Cię światłością dla pogan, aby moje zbawienie dotarło aż do krańców ziemi”.
Potwierdza to też starzec Symeon, gdy bierze w ramiona małego Jezusa, woła
„Światło na oświecenie pogan i chwalę ludu twego Izraela”.
W końcu sam Jezus Chrystus powiedział o sobie
„Ja Jestem światłością świata. Kto idzie za Mną nie błądzi w ciemnościach”.
Zapalona świeca oznacza chrześcijanina.
To już nie symbol Jezusa Chrystusa, który bierzemy do ręki w ważnych chwilach naszego życia. Zapalona świeca, to chrześcijanin, który płonie Jezusowym światłem.
To chrześcijanin, który świeci swoim życiem.
W świecie zła, mroku, obojętności religijnej, mamy się stawać takimi latarniami.
Świecami, które płoną światłem Jezusa Chrystusa. Święty Paweł woła
„Wy jesteście światłością świata. Tak niechaj świeci światłość wasza przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre czyny. Niegdyś byliście ciemnością, lecz teraz już jesteście światłością. Zatem postępujcie jako dzieci światłości. Owocem zaś światłości jest wszelka prawość, sprawiedliwość i prawda”.
Mamy być pochodniami w ciemnościach.
Swym życiem wskazywać kierunek pielgrzymowania.
Iluż chrześcijan chodzi dzisiaj po świecie przygaszonych.
Iluż dzisiaj chrześcijan zapala te swoje lampy raz, a może dwa razy do roku?
Iluż ukryło swoje lampy pod korcem, dla wygody, lenistwa, kariery...
Może nasze lampy kopcą?
„Wy jesteście światłością świata.” Trzeba nam więc iść i świecić.
Gromnicę do poświęcenia specjalnie „ubierano”: owijano białym papierem, białą chusteczką,
obwiązywano białą lub niebieską wstążką,
w Beskidach Zachodnich dekorowano ją też niekiedy mirtem.
Gromnicę święciła gospodyni.
Po wyjściu z kościoła, o ile gospodarze mieszkali niedaleko, starano się donieść do domu zapaloną świecę, gdyż zgaśnięcie po drodze, jak wierzono, przyniesie nieszczęście lub nawet śmierć kogoś z rodziny. Jeśli odległość od kościoła była znaczna, gromnicę po poświęceniu gaszono i zapalano dopiero w obejściu.
Najpierw z zapaloną świecą obchodzono dom dookoła, a następnie wchodzono do środka, klękając na każdym progu, aby złe moce nie miały do domu dostępu.
Powszechny był też zwyczaj wypalania gromnicą krzyża na tragarzu, co miało uchronić dom przed uderzeniem pioruna.
Po dokonaniu wszystkich zabiegów w dniu poświęcenia gromnicy chowano ją, odpowiednio „ubrana” (patrz wyzej) do skrzyni.
Zapalano ją, gdy zbliżała się burza: świecę ustawiano w oknie, wraz ze świętym obrazem i modlono się. Gromnicę gaszono dopiero po przejściu nawałnicy.
Gromnicę zapalano też, gdy we wsi był pożar i wychodzono z nią przed dom,modląc się, aby zabezpieczyć swój dom przed ogniem.
Światło gromnicy miało także bronić przed dzikimi zwierzętami, zwłaszcza przed wilkami. Gdy zimą słychać było wycie wilków gospodarz wychodził z domu z zapaloną gromnicą, modląc się obchodził zagrodę, a na drzwiach pomieszczeń, w których przebywały zwierzęta, wypalał jej płomieniem krzyż.
Wierzono też, że jeśli ktoś umrze w święto Matki Bożej Gromnicznej, pójdzie prosto do nieba, bo poprowadzi go ona tam z gromnicą, odpędzającą wszelkie zło.
Kapłan ubrany w stułę i kapę koloru fioletowego
odmawia przy ołtarzu pięć modlitw, które tłumaczą nam symbolikę świec.
Po pięciu modlitwach
kapłan skrapia wodą święconą i okadza świece, które następnie wręcza wiernym.
Podczas rozdawania świec śpiewa się kantyk Symeona, przeplatany antyfoną
“Lumen ad revelationem gentium, et gloriam plebis tuae Israel
(“Światłość na objawienie narodom i chwałę ludu izraelskiego”).
Po rozdaniu świec następuje modlitwa,
a potem rusza procesja.
W jej trakcie wszyscy niosą zapalone świece, a chór śpiewa antyfonę
“Adorna thalamum tuum Sion”
("Przygotuj ozdobny przybytek swój, Syjonie, i przyjmij Chrystusa Króla: rozmiłuj się w Maryi, Ona bowiem jest bramą niebieską: Ona nosi Króla chwały nowej światłości. Ona pozostaje niepokalaną Panną, piastując na swych matczynych rękach Syna, który zrodzony z Ojca, pierwej nim stworzona jest jutrzenka i którego przyjmując na swe łono, Symeon prorokował narodom, iż On jest Panem życia i śmierci, a także Zbawicielem świata")
Druga antyfona wyjęta jest z Ewangelii św. Łukasza (2, 26–29), opowiadającej o starca Symeona z Dzięciątkiem Jezus w jerozolimskiej świątyni.
Przy wejściu do kościoła śpiewa się następujące responsorium:
"Złożyli za Niego ofiarę Panu: parę synogarlic albo dwa gołębie, jako napisano jest w zakonie Pańskim. Gdy się wypełniły dni oczyszczenia Maryi według zakonu Mojżeszowego, przynieśli Jezusa do Jeruzalem, aby Go przedstawić Panu"
Po skończonej procesji kapłan zdejmuje fioletowe szaty, a
przywdziewa ornat koloru białego.
Msza św. rozpoczyna się od słów:
"Przyjęliśmy, Boże, miłosierdzie Twoje pośrodku Kościoła Twego; jako imię Twoje, Boże, tak i chwała Twoja na krańce ziemi: sprawiedliwości pełna jest prawica Twoja"? (Ps 47, 10–11).
ŚWIĘCENIE GROMNIC
Gdy Kapłan i ministranci wyjdą do prezbiterium wierni wstają
Kapłan, stojąc po środku przed ołtarzem, lub po stronie Lekcji mówi:
Kapłan:. Pan z wami.
Wierni: I z duchem twoim.
1 Modlitwa
K. Módlmy się. Panie święty, Ojcze wszechmogący, wiekuisty Boże, Tyś wszystko stworzył z niczego i wolą swoją zarządziłeś, aby z pracy pszczół powstał wosk do urobienia świec, w tym zaś dniu spełniłeś pragnienie spra-wiedliwego Symeona! Najświętszego Imienia Twojego wzywamy i za wstawiennictwem błogosławionej Maryi zawsze Dziewicy, której święto z na-bożeństwem obchodzimy, oraz za przy-czyną wszystkich Świętych Twoich prosimy Cię pokornie: racz pobłogo-sławić i poświęcić te świece ku pożytkowi ludzi, ku zdrowiu ciała
i duszy na ziemi i na morzu. Ze świętych niebios swoich, z tronu Majestatu usłysz głos wiernych Twoich, którzy pragną
ze czcią nosić je w ręku i śpiewem Cię wielbić. Bądź miłościw wszystkim, którzy Cię wzywają, których odkupiłeś najdroższą Krwią Syna Twego, który
z Tobą żyje i króluje przez wszystkie wieki wieków.
W. Amen.
2 Modlitwa
K. Módlmy się. Wszechmocny wieku-isty Boże, stawiłeś dzisiaj w swojej świętej świątyni Jednorodzonego Syna Twego, aby Go wziął na ręce święty Symeon! Twojej łaskawości, pokornie prosząc, przedstawiamy te świece, które my słudzy Twoi, bierzemy ku chwale Imienia Twojego i ogniem zapalone nosić pragniemy, racz je pobłogosławić, poświęcić i rozpalić światłem błogosła wieństwa niebieskiego abyśmy ofiarując je Tobie, Panu Bogu swemu, płonęli świętym ogniem czułej miłości ku Tobie, i godni byli stanąć w świętym przybytku Twej chwały. przez tegoż Chrystusa Pana naszego.
W. Amen
3 Modlitwa
K. Módlmy się. Panie Jezu Chryste, światłości prawdziwa, który oświecasz każdego człowieka na ten świat przycho-dzącego, ześlij błogosławieństwo swoje na te świece i uświęć je jasnością łaski Twojej! Spraw też miłościwie, jako te świece ogniem widzialnym zapalone rozpraszają ciemności nocy, tak niechaj serca nasze, ogniem niewidzialnym, to jest jasnością Ducha Świętego oświecone, wolne będą od wszel-kiego zaślepienia w grzechach, abyśmy wzrokiem oczyszczonego ducha mogli dostrzec, co się tobie podoba i co pożyteczne ku naszemu zbawieniu, i abyśmy pokonaw-szy niebezpieczne ciemności tego świata, mogli wejść do światłości niegasnącej. Przez Ciebie, Jezu Chryste, zbawicielu świata, który w pełnej jedności Trójcy Świętej żyjesz i królujesz, Bóg, przez wszystkie wieki wieków.
W. Amen
4 Modlitwa
K. Módmy się. Wszechmocny wieku-isty Boże, przez Mojżesza, sługę Twego, nakazałeś przygotować czystą oliwę do lamp, aby stale płonęły przed obliczem Twoim! Ześlij w dobroci swojej łaskę błogosławieństwa Twojego na te świece, niech tak nam dają jasność zewnętrzną, by za łaską Twoją sercom naszym nie zbrakło światła Ducha Świętego. Przez Chrystusa Pana naszego.
W: Amen
5 Modlitwa
K. Módlmy się. Panie Jezu Chryste! Ukazałeś się w istocie ciała naszego wśród ludzi i przez rodziców byłeś w dzisiejszym dniu w świątyni ofiarowany! Ciebie czci-godny starzec Symeon, światłem Ducha Świętego opromieniony, poznał, wziął i bło-gosławił. Spraw miłościwie, byśmy łaską tegoż Ducha Świętego oświeceni i nauczeni, poznali Cię prawdziwie i wiernie miłowali. Który z Bogiem Ojcem w jedności tegoż Ducha Świętego żyjesz i królujesz, Bóg po wszystkie wieki wieków.
W. Amen
Kapłan kropi gromnice wodą święconą i okadza je.
Ant. Łk 2, 32 / Światłość na oświecenie pogan i chwałę ludu Twojego Izraela.
Pieśń Łk 2, 29-31
Teraz uwalniasz, Panie, według Słowa Twego sługę Twego w pokoju.
Światłość...
Bo ujrzały już oczy moje zbawienie Twoje.
Światłość...
Któreś zgotował wobec wszystkich narodów.
Światłość...
Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu.
Światłość...
Jak była na początku, teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Światłość...
K. Pan z Wami.
W. I z duchem twoim.
K. Módlmy się. Wysłuchaj, prosimy Cię, Panie, ludu Twego, i daj nam przez światło łaski Twojej zakosztować wewnętrznych owoców tego, czego
pamiątkę zewnętrzną pozwalasz nam coocznie uroczyście obchodzić.
Przez Chrystusa Pana naszego...
W. Amen.
PROCESJA
K. Idźmy w pokoju.
W. W Imię Chrystusa. Amen.
Antyfona:
Przyozdób, Syjonie, mieszkanie swoje i przyjmij Chrystusa Króla, powitaj
z miłością Maryję, która jest bramą niebios, ona bowiem niesie Króla Chwały w nowym blasku. Zatrzymuje się Dziewica niosąc na ręku Syna przed jutrzenką zrodzonego. Symeon biorąc Go na ręce swoje, ogłosił narodom, że On jest Panem życia i śmierci oraz zbawicielem świata.
Antyfona Łk 2, 26,27.28-29
Symeon otrzymał zapowiedź od Ducha Świętego, że nie umrze, dopóki nie ujrzy Chrystusa Pańskiego. I gdy wnosili Dzieciątko do świątyni, wziął je na ręce swoje i wielbił Boga, mówiąc: Teraz, Panie uwalniasz sługę Twego w pokoju. Gdy wnosili Dzieciątko Jezus rodzice Jego, aby ze względu na nie wypełnić przepis prawa, on wziął Je na ręce swoje.
Ofiarowali za Niego Panu parę synogarlic albo dwa gołąbki, jak napisane jest w prawie Pańskim. Gdy się wypełniły dni oczyszczenia Maryi według prawa Mojżeszowego, przy-nieśli Jezusa do Jerozolimy, aby Go stawić przed Panem. Jak jest napisane
w prawie Pańskim. Chwała Ojcu
i Synowi, i Duchowi Świętemu. Jak jest napisane w prawie Pańskim.
***
S. Dominus vobiscum.
M. Et cum spiritu tuo.
1) S. Oremus. Domine sancte, Pater omnipotens, aeterne Deus, qui omnia ex nihilo creasti, et iusso tuo per opera apum, hunc liquorem ad perfectionem cerei venire fecisti : et qui hodierna die petitionem iusti Simeonis implesti : te humiliter deprecamur ; ut has candelas ad usus hominum, et sanitatem corporum et animarum, sive in terra, sive in aquis, per invocationem tui sanctissimi nominis, et per intercessionem beatae Mariae semper Virginis, cuius hodie festa devote celebrantur, et per preces omnium Sanctorum tuorum, beneXdicere, et sanctiXficare digneris : et huius plebis tuae, quae illas honorifice in manibus desiderat portare, teque cantando laudare, exaudias voces de caelo sancto tuo, et de sede maiestatis tuae : et propitius sis omnibus clamantibus ad te, quos redemisti pretioso sanguine Filii
tui : Qui tecum vivit et regnat in saecula saeculorum.
M. Amen.
2) S. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, qui hodierna die Unigenitum tuum ulnis sancti Simeonis in templo sancto tuo suscipiendum praesentasti : tuam supplices deprecamur clementiam ; ut has candelas, quas nos famuli tui, in tui nominis magnificentiam suscipientes, gestare cupimus luce accensas, beneXdicere, et sanctiXficare, atque lumine supernae benedictionis accendere digneris : quatenus eas tibi Domino, Deo nostro offerendo digni, et sancto igni dulcissimae caritatis tuae succensi, in templo sancto gloriae tuae repraesentari mereamur. Per eundem Christum Dominum nostrum.
M. Amen.
3) S. Oremus. Domine Iesu Christe, lux vera, quae illuminas omnem hominem venientem in hunc mundum : effunde beneXdictionem tuam super hos cereos, et sanctiXfica eos lumine gratiae tuae, et concede propitius ; ut, sicut haec luminaria igne visibili accensa nocturnas depellunt tenebras ; ita corda nostra invisibili igne, id est, Sancti Spiritus splendore illustrata, omnium vitiorum caecitate careant : ut, purgato mentis oculo, ea cernere possimus, quae tibi sunt placita, et nostrae saluti utilia ; quatenus post huius saeculi caliginosa discrimina, ad lucem indeficientem pervenire mereamur. Per te, Christe Iesu, Salvator mundi, qui in Trinitate perfecta vivis et regnas Deus, in saecula saeculorum.
M. Amen.
4) S. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, qui per Moysem famulum tuum purissimum olei liquorem ad luminaria ante conspectum tuum iugiter concinnanda praeparari iussisti : beneXdictionis tuae gratiam super hos cereos benignus infunde ; quatenus sic administrent lumen exterius, ut, te donante, lumen Spiritus tui nostris non desit mentibus interius. Per Christum Dominum nostrum.
M. Amen.
5) S. Oremus. Domine Iesu Christe, qui hodierna die in nostrae carnis substatia inter homines apparens, a parentibus in templo es praesentatus : quem Simeon venerabilis senex, lumine Spiritus tui irradiatus, agnovit, suscepit, et benedix-it : praesta popitius ; ut eiusdem Spiritus Sancti gratia illuminati, atque edocti, te veraciter agnoscamus, et fideliter diligamus : Qui vivis et regnas in saecula saeculorum. M. Amen.
Kapłan kropi gromnice wodą święconą i okadza je.
Ant. Łk 2, 32
Lumen ad revelationem gentium : et gloriam plebis tuae Israel.
Pieśń Łk 2, 29-31
Nunc dimittis servum tuum, Domine, secundum verbum tuum in pace.
Lumen ...
Quia viderunt oculi mei salutare tuum.
Lumen...
Quod parasti ante facium omnium populorum.
Lumen...
Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto.
Lumen...
Sicut erat in principio, et nunc, et semper, et in saecula saeculorum. Amen.
Lumen...
S. Dominus vobiscum.
M. Et cum spiritu tuo.
S. Oremus. Exaudi, quaesumus, Domine, plebem tuam : et, quae extrinsecus annua tribuis devotione venerari, interius assequi gratiae tuae luce concede. Per Christum Dominum nostrum.
M. Amen.
PROCESJA
S. Procedamus in pace.
M. In nomine Christi. Amen.
Ant.
Adorna thalamum tuum, Sion, et suscipe regem Christum : amplectere Mariam, quae est caelestis porta : ipsa enim portat Regem gloriae novi luminis : subsistit Virgo, adducens manibus Filium ante luciferum genitum : quem accipiens Simeon in ulnas suas, praedicavit populis, Dominum eum esse vitae et mortis, et salvatorem mundi.
Ant. Łk 2, 26,27.28-29
Responsum accepit Simeon a Spiritu Sancto, non visurum se mortem, nisi videret Christum Domini : et cum inducerent puerum in templum, accepit eum in ulnas suas, et benedixit Deum, et dixit : Nunc dimittis servum tuum, Domine, in pace. Cum inducerent puerum Iesum parentes eius, ut facerent secundum consuetudinem legis pro eo, ipse accepit eum in ulnas suas. Obtulerunt pro eo Domino par turturum, aut duos pullos columbarum. Sicut scriptum est in lege Domini. Postquam impleti sunt dies purgationis Mariae, secundum legem Moysi, tulerunt Iesum in Ierusalem, ut sisterent eum Domino. Sicut scriptum est in lege Domini. Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto. Sicut scriptum est in lege Domini.
