Marek Kuchciński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Marek Kuchciński
Ilustracja
Marek Kuchciński (2018)
Pełne imię i nazwisko

Marek Tadeusz Kuchciński

Data i miejsce urodzenia

9 sierpnia 1955
Przemyśl

Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
Okres

od 13 października 2022
do 27 listopada 2023

Przynależność polityczna

Prawo i Sprawiedliwość

Poprzednik

Michał Dworczyk

Następca

Izabela Antos

Minister-członek Rady Ministrów
Okres

od 12 października 2022 do 27 listopada 2023

Przynależność polityczna

Prawo i Sprawiedliwość

Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
Okres

od 12 listopada 2015
do 9 sierpnia 2019

Przynależność polityczna

Prawo i Sprawiedliwość

Poprzednik

Małgorzata Kidawa-Błońska

Następca

Elżbieta Witek

Wicemarszałek Sejmu VI i VII kadencji
Okres

od 4 sierpnia 2010
do 11 listopada 2015

Przynależność polityczna

Prawo i Sprawiedliwość

Poprzednik

Krzysztof Putra
(jako przedstawiciel partii PiS)

Następca

Joachim Brudziński
(jako przedstawiciel partii PiS)

Przewodniczący Klubu Parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości (p.o.)
Okres

od 10 kwietnia 2010
do 3 sierpnia 2010

Przynależność polityczna

Prawo i Sprawiedliwość

Poprzednik

Grażyna Gęsicka

Następca

Mariusz Błaszczak

Przewodniczący Klubu Parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości
Okres

od 19 lipca 2006
do 13 listopada 2007

Przynależność polityczna

Prawo i Sprawiedliwość

Poprzednik

Przemysław Gosiewski

Następca

Przemysław Gosiewski

podpis
Odznaczenia
Krzyż Wolności i Solidarności Krzyż Wielki Orderu Węgierskiego Zasługi (cywilny) Order „Za zasługi” III klasy (Ukraina) Wielki Krzyż Orderu „Za Zasługi dla Litwy”

Marek Tadeusz Kuchciński (ur. 9 sierpnia 1955 w Przemyślu) – polski polityk i dziennikarz.

Od 2001 poseł na Sejm IV, V, VI, VII, VIII, IX i X kadencji, w latach 2006–2007 przewodniczący klubu parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości, w latach 2008–2010 wiceprezes PiS, w latach 2010–2015 wicemarszałek Sejmu VI i VII kadencji. Marszałek Sejmu VIII kadencji w latach 2015–2019. W latach 2022–2023 minister-członek Rady Ministrów w drugim rządzie Mateusza Morawieckiego oraz szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wykształcenie i praca zawodowa[edytuj | edytuj kod]

Uzyskał wykształcenie średnie. Od 1974 do 1978 studiował historię sztuki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, lecz studiów nie ukończył[1]. W 1978 został absolwentem Pomaturalnego Studium Ogrodnictwa. W młodości związany z subkulturą hipisów[2]. Od 1979 do 1991 prowadził rodzinne gospodarstwo ogrodnicze.

Od 1990 do 2000 kierował Przemyskim Towarzystwem Kulturalnym. Od 1989 do 1993 był redaktorem naczelnym miesięcznika „Spojrzenia Przemyskie”. Od 1989 do 1992 pełnił funkcję wiceprezesa oddziału rzeszowskiego Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Od 1994 do 1998 przewodniczył radzie programowej Polskiego Radia Rzeszów. Był także korespondentem Radia Lwów. Współpracował również m.in. z „Nowym Państwem”, „Rolą Katolicką” i nowojorskim „Nowym Dziennikiem”.

Został wyróżniony m.in. nagrodą Polskiego Radia i Telewizji w Rzeszowie i nagrodą wojewody przemyskiego za osiągnięcia w dziedzinie kultury[3].

Działalność publiczna[edytuj | edytuj kod]

Działalność opozycyjna[edytuj | edytuj kod]

Pod koniec lat 70. współpracownik niezależnego ruchu ludowego. Od 1981 r. członek NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 r. podjął działalność opozycyjną: drukował i kolportował podziemne wydawnictwa, współpracował ze środowiskiem Kultury Niezależnej w Warszawie, organizował pomoc żywnościową dla robotników. Od grudnia 1982 r. członek Duszpasterstwa Rolników w Krasiczynie kierowanego przez ks. Stanisława Bartmińskiego, a od 1984 r. członek Ogólnopolskiego Komitetu Oporu Rolników. Współorganizował Dni Kultury Chrześcijańskiej w Przemyślu. Był współtwórcą audycji radiowych podziemnej „Solidarności”. 26 września 1985 r. funkcjonariusze SB przeprowadzili w jego domu rewizję. Podczas przeszukania zarekwirowali broszury i literaturę bezdebitową, znaczki „Solidarności” oraz druk do podrobienia świadectwa ukończenia szkoły podoficerskiej MO. Po stwierdzeniu, że powyższe materiały zawierają informacje mogące szkodzić interesom państwa został zatrzymany, a następnie tymczasowo aresztowany pod zarzutem gromadzenia i przechowywania podziemnych wydawnictw. Podczas przesłuchań odmówił składania wyjaśnień, a w ramach protestu odmówił przyjmowania posiłków w Areszcie Śledczym w Jarosławiu. Z Zakładu karnego w Przemyślu został zwolniony 22 listopada 1985 r. na wniosek Miejskiego Komitetu PRON w Przemyślu, która uwzględniła apel Rady Krajowej PRON o złagodzenie rygorów wobec podejrzanych o popełnienie przestępstw niekryminalnych. Od 1987 r. współredagował literacko-artystyczny periodyk „Strych Kulturalny” oraz współtworzył niezależny klub dyskusyjny. W ramach tej działalności organizował spotkania z politykami, intelektualistami z Europy Zachodniej, USA i Australii. Od 1989 r. redaktor naczelny miesięcznika „Spojrzenie Przemyskie”. W 1989 r. został powołany na członka Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Przemyślu. Posiadał zastrzeżenie wjazdu do wszystkich krajów świata w latach 1985–1989 wniesione przez Wydział Śledczy SB i Wydział VI SB WUSW w Przemyślu. Był inwigilowany i represjonowany przez Służbę Bezpieczeństwa w latach 1985–1989[4].

Działalność po 1989 roku[edytuj | edytuj kod]

W 1989 był w Komitecie Obywatelskim w województwie przemyskim oraz w Krajowym Komitecie Obywatelskim „Solidarność” przy Lechu Wałęsie. W 1989 roku poznał Jarosława Kaczyńskiego[5]. Od 1990 do 1999 należał do Porozumienia Centrum. Kierował zarządem wojewódzkim oraz zasiadał w zarządzie głównym tej partii. W 1999 odszedł z PC do PPChD, gdzie również zasiadał w zarządzie głównym. W 2001 przystąpił do Prawa i Sprawiedliwości i tworzył struktury PiS na Podkarpaciu. Został przewodniczącym zarządu regionalnego PiS na Podkarpaciu. Wszedł również w skład komitetu politycznego partii.

W latach 1994–1999 był radnym rady miasta w Przemyślu. W latach 1999–2001 zajmował stanowisko drugiego wicewojewody podkarpackiego. W tym czasie wydzierżawił od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa prawie 90 ha ziemi w Bieszczadach[2].

Jako radny w 1996 r. przedstawił ideę utworzenia międzynarodowej uczelni na Podkarpaciu, która ostatecznie powstała w 2001 roku z przekształcenia uczelni zawodowej na Państwową Wyższą Szkołę Wschodnioeuropejską w Przemyślu[6][7][8].

W 2001 został wybrany na posła Sejmu IV kadencji z listy wyborczej PiS w okręgu wyborczym nr 22 (z wynikiem 4741 głosów)[9], zasiadał w kilku komisjach sejmowych. Był wiceprzewodniczącym Parlamentarnej Grupy Polsko-Ukraińskiej oraz członkiem Zgromadzenia Polski i Ukrainy.

Był współtwórcą i propagatorem projektu „Europa Karpat” – inicjatywy rozwijania współpracy międzynarodowej siedmiu państw: Czech, Polski, Rumunii, Serbii, Słowacji, Ukrainy i Węgier[10].

W wyborach w 2005 ponownie uzyskał mandat poselski (otrzymując 16 061 głosów)[11], w 2006 objął stanowisko przewodniczącego Klubu Parlamentarnego PiS. Od 2005 do 2007 przewodniczył Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych. W przedterminowych wyborach w 2007 po raz trzeci został posłem, otrzymując w okręgu krośnieńskim 35 060 głosów[12]. 12 stycznia 2008 powołano go na wiceprezesa PiS, a 24 lipca 2010 przestał pełnić tę funkcję. W 2010 został p.o. przewodniczącego Klubu Parlamentarnego PiS w miejsce Grażyny Gęsickiej, która zginęła 10 kwietnia tego samego roku w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku. 4 sierpnia 2010 został wybrany na wicemarszałka Sejmu z ramienia PiS po śmierci Krzysztofa Putry, który również zginął w katastrofie w Smoleńsku.

W wyborach parlamentarnych w 2011 został ponownie liderem listy PiS do Sejmu w okręgu krośnieńskim i uzyskał mandat poselski (dostał 23 128 głosów)[13]. 8 listopada 2011 wybrany na wicemarszałka Sejmu VII kadencji[14]. Także w wyborach parlamentarnych w 2015 z powodzeniem ubiegał się o poselską reelekcję (dostał 34 558 głosów)[15]. Na pierwszym posiedzeniu Sejmu VIII kadencji, 12 listopada 2015, został wybrany na marszałka Sejmu[16], zdobywając 409 głosów[17].

Marszałek Sejmu VIII kadencji[edytuj | edytuj kod]

Jako Marszałek Sejmu VIII kadencji był inicjatorem ustawy o Straży Marszałkowskiej, która weszła w życie 20 maja 2018 r., zgodnie z którą stała się ona służbą mundurową, a jej funkcjonariusze zyskali nowe uprawnienia. Decyzją marszałka Marka Kuchcińskiego wprowadzone zostały nowe mundury nawiązujące do ubiorów historycznych[18].

Zainicjował spotkania #EUROWAW2017[19], #EUROWAW2018[20] i #EUROWAW2019[21]. Za jego kadencji Kancelarie Sejmu i Senatu zorganizowały w 2018 r. wiosenną sesję Zgromadzenia Parlamentarnego NATO[22]. Jako współtwórca projektu Europa Karpat organizował spotkania parlamentarzystów państw karpackich[23]. W uznaniu wkładu włożonego przez Marszałka Sejmu w rozwijanie relacji polsko-węgierskich Marek Kuchciński został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi[24].

15 kwietnia 2016 przewodniczył obradom Zgromadzenia Narodowego zwołanemu z okazji 1050-lecia chrztu Polski[25].

16 grudnia 2016, podczas 33. posiedzenia Sejmu VIII kadencji, wykluczył z obrad posła PO Michała Szczerbę, co wywołało protest części posłów opozycji i zablokowanie przez nich Sali Posiedzeń. Przeniósł wtedy obrady do Sali Kolumnowej, do której nie zostali wpuszczeni przedstawiciele mediów, posłom opozycji uniemożliwiono zgłaszanie wniosków formalnych, poprawki do ustawy budżetowej na 2017 rok przegłosowano blokami, a część posłów Prawa i Sprawiedliwości podpisała listy obecności na posiedzeniu już po jego zamknięciu[26][27].

W lipcu 2017 jako Marszałek Sejmu nakazał wprowadzenie na salę plenarną Sejmu funkcjonariuszy Straży Marszałkowskiej w celu ochrony fotela marszałkowskiego przed posłami opozycji. Zarządzeniem wydanym 18 lipca 2017 zakazał posłom (z wyjątkiem osób przez siebie wskazanych) wstępu do części prezydialnej sali posiedzeń[28][29].

13 lipca 2018 przewodniczył obradom Zgromadzenia Narodowego zwołanemu z okazji 550-lecia polskiego parlamentaryzmu[30].

Wniosek o odwołanie Kuchcińskiego z funkcji Marszałka Sejmu[edytuj | edytuj kod]

26 lipca 2019 klub Platforma Obywatelska–Koalicja Obywatelska złożył wniosek o odwołanie Marka Kuchcińskiego z funkcji Marszałka Sejmu, w związku prywatnymi podróżami rządowymi samolotami[31][32][33]. Wraz z Kuchcińskim pasażerami rządowego samolotu byli m.in. siostra marszałka, jego syn[34] oraz żona (wpisana jako jedyny pasażer)[35]. Ponadto z marszałkiem w różnych dniach podróżowali m.in. posłowie PiS, minister infrastruktury, doradca szefa Kancelarii, marszałek województwa podkarpackiego, przewodniczący rady nadzorczej PAP[36], europosłowie PiS oraz asystentka marszałka i wicedyrektorka gabinetu[36].

5 sierpnia 2019 Marek Kuchciński wydał oświadczenie, w którym stwierdził, że odbył 23 loty z rodziną rządowym samolotem ze statusem HEAD[37]. Tego samego dnia Centrum Informacyjne Sejmu opublikowało tabelę informującą o lotach Kuchcińskiego rządowymi samolotami. Kontrowersje wzbudziły m.in. loty marszałka w celu wzięcia udziału w XXXV Dożynkach Archidiecezji Przemyskiej oraz dożynkach powiatu jarosławskiego[38][39], uczczenia 125-lecia OSP w Zarszynie[39], a także wmurowania aktu erekcyjnego pod budowę Przemyskiego Centrum Rozwoju Badmintona[40][41][42][43]. Innym przykładem jest lot marszałka w celu złożenia oficjalnej wizyty w Szwecji, która to wizyta faktycznie odbyła się dwa dni wcześniej niż zapisane to było w dokumentach, a lot odbył się na trasie z Warszawy do Rzeszowa[44][45].

Niektóre media nazwały prywatne loty marszałka mianem afery Air Kuchciński[46][47][48][49].

7 sierpnia 2019 prokuratura wszczęła postępowanie sprawdzające w sprawie lotów Marka Kuchcińskiego[50].

9 sierpnia 2019 roku złożył rezygnację z funkcji Marszałka Sejmu[51].

Poseł na Sejm IX i X kadencji[edytuj | edytuj kod]

Ponownie wybrany do Sejmu w wyborach parlamentarnych w 2019 roku, zdobył 61 262 głosy[52]. W listopadzie tego samego roku został wybrany na funkcję wiceprzewodniczącego Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość[53]. 15 września 2020 został przewodniczącym Komisji Spraw Zagranicznych[54]. W 2021 powołany w skład Rady Doradców Politycznych Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego[55].

W wyborach parlamentarnych w 2023 uzyskał poselską reelekcję z wynikiem 50 519 głosów[56].

Minister-członek Rady Ministrów[edytuj | edytuj kod]

12 października 2022 prezydent RP Andrzej Duda powołał go na stanowisko ministra-członka Rady Ministrów[57]. Następnego dnia został powołany na stanowisko szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów[58][59]. 27 listopada 2023 zakończył pełnienie funkcji ministra.

Wyniki wyborcze[edytuj | edytuj kod]

Wybory Komitet wyborczy Organ Okręg Wynik
2001 Prawo i Sprawiedliwość Sejm IV kadencji nr 22 4741 (1,58%)T[9]
2005 Sejm V kadencji 16 061 (5,88%)T[11]
2007 Sejm VI kadencji 35 060 (10,62%)T[12]
2011 Sejm VII kadencji 23 128 (7,76%)T[13]
2015 Sejm VIII kadencji 34 558 (10,57%)T[15]
2019 Sejm IX kadencji 61 262 (15,68%)T[52]
2023 Sejm X kadencji 50 519 (11,43%)T[56]

Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Syn Zbigniewa i Janiny[65]. Jest żonaty po raz drugi, ma troje dzieci[66].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Politycy bez ukończonych studiów. onet.pl, 1 października 2012. [dostęp 2018-10-07].
  2. a b Bieszczadzkie łąki szefa klubu parlamentarnego PiS. dziennik.pl, 2 marca 2007. [dostęp 2015-06-01].
  3. a b Biografia. marekkuchcinski.pl, 5 lipca 2011. [dostęp 2017-08-08].
  4. Opozycjoniści z czasów PRL z Polski południowo-wschodniej uhonorowani odznaczeniami państwowymi. dzieje.pl, 11 października 2016. [dostęp 2017-08-08].
  5. Wszystkie twarze Kuchcińskiego. Od hipisa do marszałka Sejmu. wyborcza.pl, 27 listopada 2015. [dostęp 2017-08-08].
  6. JUBILEUSZ 15-LECIA PWSW W PRZEMYŚLU. andrzejmatusiewicz.eu, 28 listopada 2016. [dostęp 2017-08-08].
  7. Jubileusz przemyskiej PWSW z udziałem marszałka Sejmu RP. marekkuchcinski.pl, 29 listopada 2016. [dostęp 2017-08-08].
  8. Towarzystwo Akademii Przemyskiej. pwsw.pl. [dostęp 2017-08-08].
  9. a b Serwis PKW – Wybory 2001. [dostęp 2023-10-24].
  10. Waldemar Paruch: Europa Karpat. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2016, s. 4. ISBN 978-83-7666-478-1.
  11. a b Serwis PKW – Wybory 2005. [dostęp 2023-10-24].
  12. a b Serwis PKW – Wybory 2007. [dostęp 2023-10-24].
  13. a b Serwis PKW – Wybory 2011. [dostęp 2016-03-17].
  14. M.P. z 2011 r. nr 100, poz. 1010.
  15. a b Serwis PKW – Wybory 2015. [dostęp 2016-03-17].
  16. M.P. z 2015 r. poz. 1138.
  17. Marek Kuchciński marszałkiem Sejmu. Miał rywala. tvn24.pl, 12 listopada 2015. [dostęp 2015-11-12].
  18. Straż Marszałkowska świętuje „pierwsze urodziny” [online], infosecurity24.pl, 20 maja 2019.
  19. „Równi z równymi, wolni z wolnymi”. Podsumowanie Szczytu Parlamentarnego #EUROWAW2017 [online], sejm.gov.pl, 18 maja 2017.
  20. „Jesteśmy razem i razem powinniśmy bronić naszej wolności”. Szczyt Parlamentarny EUROWAW2018 – relacja [online], sejm.gov.pl, 13 lipca 2018.
  21. #EUROWAW2019: „Upadek komunizmu najważniejszym doświadczeniem historycznym całej powojennej Europy”. Relacja z obrad z sesji plenarnej [online], sejm.gov.pl, 6 czerwca 2019.
  22. „NATO trwa przy zobowiązaniu do wspólnej obrony”. W Warszawie zakończyła się sesja parlamentarna Sojuszu Północnoatlantyckiego – relacja [online], sejm.gov.pl, 28 maja 2018.
  23. Konferencja „Europa Karpat” w ramach XXVI Forum Ekonomicznego – drugi dzień obrad – Forum Ekonomiczne [online], forum-ekonomiczne.pl [dostęp 2019-07-26] (pol.).
  24. Marszałek Sejmu odznaczony Wielkim Krzyżem Orderu Zasługi Węgier. „Naszym wspólnym celem wzmacnianie państw w Europie Środkowej” – relacja z Budapesztu [online], sejm.gov.pl [dostęp 2019-07-26].
  25. Historyczne Zgromadzenie Narodowe z okazji 1050-lecia chrztu Polski. Orędzie prezydenta [online], fakty.interia.pl [dostęp 2019-07-26] (pol.).
  26. Magłorzata Kryszkiewicz i in.. Demokracja kolumnowa. Budżet kolumnowy. „Dziennik Gazeta Prawna”, s. A4, 19 grudnia 2016. 
  27. Sprawozdanie Stenograficzne z 33. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 grudnia 2016 r.. [w:] Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [on-line]. sejm.gov.pl. s. 64–71. [dostęp 2021-01-30].
  28. PiS chce uniknąć powtórki z grudnia. Marek Kuchciński otoczył się dodatkowymi strażnikami. wp.pl, 18 lipca 2017. [dostęp 2017-08-07].
  29. Nowe porządki w Sejmie. „Posłowie nie mogą wchodzić do części prezydialnej sali posiedzeń”. dziennik.pl, 18 lipca 2017. [dostęp 2017-08-07].
  30. Zgromadzenie Narodowe z okazji 550 lat polskiego parlamentaryzmu [online], Marek Kuchciński, 13 lipca 2018 [dostęp 2019-07-26] (pol.).
  31. Wniosek o odwołanie Kuchcińskiego. „Nie ma zgody na oligarchiczne zachowania” [online], TVN24.pl [dostęp 2019-07-26] [zarchiwizowane z adresu 2019-07-26].
  32. Koalicja Obywatelska składa wniosek o odwołanie marszałka Kuchcińskiego [online], Onet Wiadomości, 26 lipca 2019 [dostęp 2019-07-26] (pol.).
  33. Wniosek o odwołanie marszałka Kuchcińskiego. Za drogie podróże z rodziną [online], tokfm [dostęp 2019-07-26] (pol.).
  34. Piotrowicz, Krasnodębski, Ziobro, Jasiński. Ujawniamy listy pasażerów lotów marszałka [online], TVN24.pl [dostęp 2019-08-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-07].
  35. „Dodatkowy lot” z żoną marszałka Sejmu. Dotarliśmy do nowych dokumentów [online], TVN24.pl [dostęp 2019-08-06] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-06].
  36. a b Piotrowicz, Krasnodębski, Ziobro, Jasiński. Ujawniamy listy pasażerów lotów marszałka [online], TVN24.pl [dostęp 2019-08-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-07].
  37. Marszałek Sejmu przeprasza i zostaje na stanowisku [online], polityka.pl, 2019 [dostęp 2019-08-06] (pol.).
  38. „Szejk Podkarpacia”. Według opozycji, Kuchciński woził rządowymi samolotami posłów PiS i ich rodziny [online], rmf24.pl [dostęp 2019-08-06] (pol.).
  39. a b Na dożynki i urodziny OSP. Opublikowano listę lotów Kuchcińskiego – Polsat News [online], polsatnews.pl [dostęp 2019-08-06] (pol.).
  40. Centrum badmintona, odpust, nagrodzenie pasażera. Po co marszałek lata na Podkarpacie [online], TVN24.pl [dostęp 2019-08-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-08].
  41. Na dożynki i urodziny OSP. Opublikowano listę lotów Kuchcińskiego – Polsat News [online], polsatnews.pl [dostęp 2019-08-08] (pol.).
  42. Poseł MIAŻDŻY Marka Kuchcińskiego. Padły słowa o rodzinie marszałka Sejmu [online], se.pl [dostęp 2019-08-08].
  43. „Air Kuchciński” dla krewnych i znajomych. Kto jeszcze załapał się na podniebną taksówkę marszałka? [online], Newsweek.pl [dostęp 2019-08-08] (pol.).
  44. Tłumaczenia Kuchcińskiego ws. lotów, to największy absurd dekady. Według kancelarii sejmu, marszałek cofał się w czasie [online], Pikio.pl, 6 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-06] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-06] (pol.).
  45. Kuchciński twierdzi, że cofa się w czasie. Zobacz te dokumenty! [online], www.fakt.pl, 6 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-06] (pol.).
  46. Mikołaj Wójcik, Afera „Air Kuchciński”. Marszałek wykonał jeden krok, drugiego nie widać [online], fakt.pl [dostęp 2019-08-08] (pol.).
  47. Łukasz Lipiński, Kuchciński idzie w zaparte [online], polityka.pl, 2019 [dostęp 2019-08-07] (pol.).
  48. Kiedyś Marek Kuchciński wymyślił hasło „TKM”. Dziś mówi nam „teraz kur... ja” [online], gazetapl [dostęp 2019-08-07] (pol.).
  49. Kpina z państwa. Ujawniono, co stało się z dokumentami o lotach Kuchcińskiego sprzed 2018 roku [online], naTemat.pl [dostęp 2019-08-07] (pol.).
  50. Wszczęto postępowanie sprawdzające w sprawie lotów Kuchcińskiego [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-08-07] (pol.).
  51. Marek Kuchciński zrezygnował. Wkrótce Sejm wybierze nowego marszałka – Wiadomości [online], wiadomosci.radiozet.pl [dostęp 2019-08-09] (pol.).
  52. a b Wybory do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej 2019 r. [online], sejmsenat2019.pkw.gov.pl [dostęp 2023-10-24] (pol.).
  53. Marek Kuchciński. sejm.gov.pl. [dostęp 2020-02-08].
  54. Marek Kuchciński powraca. Wybrano go na ważne stanowisko w Sejmie – Polsat News [online], polsatnews.pl, 15 września 2020 [dostęp 2020-09-16].
  55. Premier powołał Radę Doradców Politycznych. gov.pl, 3 marca 2021. [dostęp 2021-03-04].
  56. a b Serwis PKW - Wybory 2023 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2023-10-24] (pol.).
  57. Zmiany w składzie Rady Ministrów. prezydent.pl, 12 października 2022. [dostęp 2022-10-12].
  58. Przywitaliśmy nowego szefa Kancelarii Premiera [online], gov.pl/web/premier, 13 października 2022 [dostęp 2022-10-13] (pol.).
  59. Marek Kuchciński oficjalnie powołany na szefa Kancelarii Premiera [online], rmf24.pl, 13 października 2022 [dostęp 2022-10-13] (pol.).
  60. Указ Президента України № 739/2007. president.gov.ua. [dostęp 2015-06-01]. (ukr.).
  61. Krzyże Wolności i Solidarności dla działaczy opozycji. ipn.gov.pl, 12 października 2016. [dostęp 2016-10-12].
  62. Węgry honorują marszałków Sejmu i Senatu wysokim odznaczeniem państwowym. sejm.gov.pl, 2018-03-02. [dostęp 2018-03-02].
  63. Biografia i bibliografia [online], Marek Kuchciński, 16 kwietnia 2020 [dostęp 2021-01-21] (pol.).
  64. Wysokie odznaczenia Państwa Litewskiego dla polskich polityków. wilnoteka.lt, 2019-02-22. (pol.).
  65. Dane osoby z katalogu osób "rozpracowywanych", ipn.gov.pl [zarchiwizowane].
  66. Marszałek na telefon. Kim jest Marek Kuchciński?. wyborcza.pl, 27 listopada 2015. [dostęp 2016-12-19].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]