Prawosławny Patriarchat Antiocheński

Patriarchat Antiocheński
Πατριαρχεῖον Ἀντιοχείας
Patriarcheîon Antiocheías
	; Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Damaszku – główna świątynia Patriarchatu
Państwo	Syria
Siedziba	Antiochia; od 1268 de facto Damaszek
Data powołania	I w. n.e.
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Cerkiew prawosławna
Sobór	Zaśnięcia Matki Bożej w Damaszku
Patriarcha	Patriarcha Wielkiej Antiochii, Syrii, Cylicji, Mezopotamii i całego Wschodu Jan X
	Położenie na mapie Syrii Antiochia; od 1268 de facto Damaszek
	33°30′34″N 36°18′41″E/33,509444 36,311389
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Prawosławny Patriarchat Antiochii – jedna z 16 autokefalicznych Cerkwi prawosławnych (nazywana na terenie Syrii Kościołem grecko-prawosławnym). Siedziba Patriarchatu znajduje się (od 1268) w Damaszku (wcześniej mieściła się w Antiochii); główną świątynią jest sobór Zaśnięcia Matki Bożej w tym mieście.

Patriarcha[edytuj | edytuj kod]

Osobne artykuły: Patriarcha Antiochii i Prawosławny patriarcha Antiochii.

Na czele Patriarchatu Antiocheńskiego stoi (od 17 grudnia 2012) Wielce Błogosławiony Patriarcha Wielkiej Antiochii, Syrii, Cylicji, Mezopotamii i całego Wschodu Jan X.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Początki Patriarchatu sięgają czasów apostolskich. Z Dziejów Apostolskich wiadomo, że apostołowie Paweł i Barnaba nauczali w Antiochii (ok. 42), dzięki czemu wielu Żydów i pogan zostało ochrzczonych (z tej samej Księgi można się dowiedzieć, że właśnie w Antiochii po raz pierwszy wyznawców Jezusa Chrystusa nazwano chrześcijanami). Pierwszym biskupem Kościoła antiocheńskiego był apostoł Piotr, który następnie (ok. 53) wyświęcił Ewodiusza na swojego następcę. Apostoła Piotra nazywano patriarchą, gdyż głosił on ewangelię przede wszystkim Żydom, dla których był głową plemienia. Później w ten sposób określano kolejnych antiocheńskich następców św. Piotra, tak więc oficjalne nadanie biskupstwu w Antiochii nazwy „patriarchat” na Soborze Chalcedońskim było tylko potwierdzeniem istniejącego stanu rzeczy.

Patriarchat Antiocheński był jednym z pięciu starożytnych patriarchatów chrześcijaństwa (tworzących tzw. pentarchię); według ustaleń Soboru Chalcedońskiego (451) – czwarty po Rzymie, Konstantynopolu i Aleksandrii (przed Jerozolimą). W wyniku kryzysu monofizyckiego powstały (518) dwa oddzielne patriarchaty antiocheńskie: grecko-ortodoksyjny (Prawosławny Patriarchat Antiocheński) i syryjsko-ortodoksyjny (Syryjski Kościół Ortodoksyjny). W późniejszym czasie utworzono również kilka katolickich patriarchatów antiocheńskich.

Antiochia była jednym z najważniejszych ośrodków teologicznych w Cesarstwie Bizantyńskim. Po najeździe mameluckiego sułtana Bajbarsa i całkowitym zniszczeniu miasta (1268), siedzibę Patriarchatu przeniesiono do Damaszku.

Współcześnie[edytuj | edytuj kod]

Prawosławny Patriarchat Antiochii liczy obecnie ponad 3 mln wiernych. W jego skład wchodzą 22 metropolie: 6 w Syrii, 6 w Libanie, 1 w Iraku (obejmująca również Kuwejt), 5 na terenie Ameryki Północnej i Południowej, 1 na terenie Australii, Oceanii i południowo-wschodniej Azji oraz – utworzone w październiku 2013 wskutek znacznej imigracji z Syrii – 3 w Europie^[1]. Patriarchat posiada też własną uczelnię – Instytut Teologiczny im. św. Jana Damasceńskiego (od 1988 podlegający Uniwersytetowi Balamand w Libanie).

W liturgii używa się kalendarza nowojuliańskiego^[2]. Językiem liturgicznym jest arabski; poza terenem kanonicznym Patriarchatu (tj. poza azjatyckimi krajami arabskimi, z wyłączeniem Autonomii Palestyńskiej i Jordanii) w nabożeństwach używane są również inne języki narodowe, zależnie od składu etnicznego parafii^[3].