Archidiecezja krakowska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Archidiecezja krakowska
Archidioecesis Cracoviensis
Ilustracja
Bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie
Państwo

 Polska

Siedziba

Kraków
ul. Franciszkańska 3
31-004 Kraków

Data powołania

1000
1925 – Podniesienie do roli metropolii

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Metropolia

krakowska

Biskup diecezjalny

Marek Jędraszewski
(metropolita krakowski)

Biskup pomocniczy

Damian Muskus
Janusz Mastalski
Robert Chrząszcz

Biskup senior

Stanisław Dziwisz
Jan Szkodoń
Jan Zając

Dane statystyczne (2017[1])
Liczba wiernych
• odsetek wiernych

1 564 000
97,6

Liczba kapłanów
• w tym diecezjalnych
• w tym zakonnych

2153
1179
974

Liczba osób zakonnych

4383

Liczba dekanatów

45

Liczba parafii

448

Powierzchnia

5730 km²

Mapa
50°03′34,3″N 19°56′07,6″E/50,059528 19,935444
Strona internetowa
Herb archidiecezji krakowskiej
Ilustracja
Typ herbu

diecezjalny

Projektant

dr hab. Barbara Widłak, dr hab. Wojciech Drelicharz (Wersja 2016)

Wprowadzony

1296

Ostatnie zmiany

2016

Trumna-relikwiarz ze szczątkami świętego Stanisława biskupa i męczennika

Archidiecezja krakowska (łac. Archidioecesis Cracoviensis) – jedna z 14 archidiecezji obrządku łacińskiego w polskim Kościele katolickim. Utworzona w roku 1000 jako sufragania metropolii gnieźnieńskiej. Papież Pius XI podniósł ją do rangi archidiecezji i stolicy metropolii 28 października 1925 r. Papież Jan Paweł II wprowadził zmiany terytorialne 25 marca 1992 r.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Diecezja krakowska została erygowana w 1000 roku przez papieża Sylwestra II (od XI w. Kraków był stolicą Polski). Pierwszym biskupem został Poppon. Diecezja krakowska była drugim po Gnieźnie ośrodkiem kościelnym w Polsce. W 1046 roku Kazimierz I Odnowiciel odnowił diecezję krakowską, a nowym biskupem został mnich iroszkocki Aron. W okresie rozbiorów ulegała licznym podziałom. Należała do:

W archidiecezji krakowskiej odbyły się 44 synody – ostatni przeprowadził kard. Karol Wojtyła w latach 1972–1979. Od wieków działają w niej szpitale, bractwa i instytucje charytatywne.

Od 1200 roku, kiedy są dokładne dane historyczne na ten temat, posługę biskupa archidiecezji krakowskiej objęło 64 biskupów. 33 z nich pochodziło z terenu diecezji (a później archidiecezji) krakowskiej, zaś 31 spoza. Największą grupę biskupów niekrakowskich stanowią pasterze wielkopolscy, których było 14. Zalicza się do nich także aktualny metropolita krakowski abp Marek Jędraszewski, który urodził się w Poznaniu[2].

Z danych Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia wynika, że na terenie metropolii krakowskiej (stan na 2015 r.) znajduje się 1413 parafii, z czego 210 w diecezji bielsko-żywieckiej, 304 w diecezji kieleckiej, 447 w diecezji krakowskiej oraz 452 w diecezji tarnowskiej. Zatem blisko 14% wszystkich polskich parafii znajduje się na terenie metropolii krakowskiej. Ponadto posługę sprawuje 4160 księży, 314 braci zakonnych oraz 3462 sióstr zakonnych. 53,5% mieszkańców archidiecezji krakowskiej regularnie uczęszcza na mszę św. w niedziele (tzw. dominicantes), a 20,7% regularnie korzysta z sakramentu komunii św. (tzw. communicantes)[3].

W bulli nominacyjnej abpa Marka Jędraszewskiego papież Franciszek nazwał archidiecezję krakowską „najwspanialszą pośród gwiazd”[4].

Biskupi[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Biskupi krakowscy.
Marek Jędraszewski – metropolita

Biskup diecezjalny[edytuj | edytuj kod]

Biskupi pomocniczy[edytuj | edytuj kod]

Biskupi seniorzy[edytuj | edytuj kod]

  • kard. Stanisław Dziwisz – metropolita krakowski w latach 2005–2016, senior od 2016
  • bp Jan Szkodoń – biskup pomocniczy krakowski w latach 1988–2022, senior od 2022
  • bp Jan Zając – biskup pomocniczy krakowski w latach 2004–2014, senior od 2014

Święci i błogosławieni[edytuj | edytuj kod]

Wśród świętych i błogosławionych związanych z Krakowem i archidiecezją krakowską są:

Instytucje[edytuj | edytuj kod]

Główna świątynia[edytuj | edytuj kod]

Sanktuaria[5][6][edytuj | edytuj kod]

Patroni[edytuj | edytuj kod]

Rezydencje biskupów[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Konferencja Episkopatu Polski, Informator 2017, Biblos 2017, ISBN 978-83-7793-478-4
  2. Adam Sosnowski, Kraków żyje sobotnim ingresem nowego metropolity abp. Marka Jędraszewskiego. [online] [dostęp 2017-01-26].
  3. Wojciech Sadłoń, Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polinia [online] [dostęp 2017-01-11].
  4. Papież Franciszek, Bulla nominacyjna abp. Marka Jędraszewskiego [online] [dostęp 2017-01-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-08].
  5. Lista Sanktuariów w diecezjach [online], Sanktuaria [dostęp 2021-03-01] (pol.).
  6. Małopolskie sanktuaria [online], VisitMalopolska [dostęp 2021-03-01] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Inglot Stefan, Stan i rozmieszczenie uposażenia biskupstwa krakowskiego w połowie XV wieku. Próba odtworzenia zaginionej części Liber Beneficiorum Długosza z mapą, Lwów 1925
  • Kracik Jan, Ryś Grzegorz, Dziesięć wieków diecezji krakowskiej, Kraków 1998
  • Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529 (tzw. Liber Retaxationum), Leszczyńska-Skrętowa ZPofia [wyd.], Wrocław [i in.] 1968
  • Kumor Bolesław Stanisław, Dzieje diecezji krakowskiej do roku 1795, T. 1-4, Kraków 1998-2002
  • Kuraś Stanisław, Regestrum Ecclesiae Cracoviensis: studium nad powstaniem tzw. Liber Beneficiorum Jana Długosza, Warszawa 1966
  • Ks. Witold Zdaniewicz, Ks. Sławomir H. Zaręba, Robert Stępisiewicz Wykaz parafii w Polsce 2006 (s. 277–308) Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC. Warszawa 2006 ISBN 83-85945-17-2

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]