Ofiara całopalna

(Kpł 1, 3-17)

JHWH wezwał Mojżesza i tak powiedział do niego z Namiotu Spotkania: Przemów do Izraelitów i powiedz im: Jeśli Adam z was zechce złożyć dar z bydląt dla JHWH, niech złoży go albo z większego, albo z drobnego bydła. Jeżeli chce złożyć na ofiarę całopalną dar z większego bydła, niech weźmie samca bez skazy i przyprowadzi go przed wejście do Namiotu Spotkania, aby JHWH przyjął go łaskawie. (Kpł 1, 1-3)

Księga Kapłańska wtajemnicza wszystkich wierzących w obrzędach odprawianych za zasłoną świątyni. Jesteśmy zaproszeni do wejścia do środka świątyni. Na początku obserwujemy obrzędy odprawiane na dziedzińcu zewnętrznym. Tam stoi duży kwadratowy ołtarz gdzie dokonane są tzw. ofiary (po hebrajsku korban, co dosłownie znaczy zbliżenie). Księga Kapłańska po kolei wtajemnicza nas we wszystkich pięciu rodzajach zbliżeń.

Pierwszy opisany rodzaj zbliżenia to ofiara całopalna, po hebrajsku korban ola. Ola pochodzi od czasownika ala, które znaczy wnosić, wstąpić. Ten czasownik jest użyty w psalmie “wstępujemy do świątyni, do ołtarza Pańskiego”. Ol oznacza brzemię, jakie nakłada się na barki. Można stąd wywnioskować, że korban ola (ofiara całopalna) jest aktem poddaństwa: bierzemy na siebie Boże brzemię, które jest życiem otrzymanym w zamian za składanie w ofierze własnego życia, za pośrednictwem ofiary zastępczej żertwy ofiarnej całkowicie pożartej przez ogień. Całopalne jest dosłownym tłumaczeniem greckiego holokaustoma, ofiary cało spalonej w ogniu. Po hebrajsku Ola oznacza wnoszenie, a więc to spalenie symbolizuje nie zniszczenie, ale wejście w górę.

Dalej tekst rozróżnia trzy możliwe żertwy ofiarne, trzy rodzaje oddań: oddanie większego bydła, drobnego bydła, lub ptaków. Posłuchajmy.

Jeżeli chce złożyć na ofiarę całopalną dar z większego bydła, niech weźmie samca bez skazy i przyprowadzi go przed wejście do Namiotu Spotkania, aby JHWH przyjął go łaskawie. Położy rękę na głowie żertwy, aby była przyjęta jako przebłaganie za niego. Potem zabije młodego cielca wobec JHWH, a kapłani, synowie Aarona, ofiarują krew, to jest pokropią nią dokoła ołtarz stojący przed wejściem do Namiotu Spotkania. Następnie obedrze żertwę ze skóry i podzieli ją na części. Kapłani, synowie Aarona, przyniosą ogień na ołtarz i ułożą drwa na ogniu. Potem kapłani, synowie Aarona, ułożą części wraz z głową i tłuszczem na drwach leżących na ogniu, na ołtarzu. Wnętrzności i nogi zwierzęcia będą obmyte wodą. Kapłan zamieni to wszystko w dym na ołtarzu. To jest całopalenie, ofiara spalana, woń miła JHWH.

Jeżeli zaś ktoś chce złożyć na ofiarę całopalną dar z drobnego bydła, z baranków lub koziołków, niech weźmie samca bez skazy. Będzie on zabity po północnej stronie ołtarza, wobec JHWH, a kapłani, synowie Aarona, pokropią krwią ołtarz Jego dokoła. Potem podzielą go na części. Kapłan ułoży je wraz z głową i tłuszczem na drwach leżących na ogniu, na ołtarzu. Wnętrzności i nogi zwierzęcia będą obmyte wodą. Kapłan złoży w ofierze to wszystko i zamieni w dym na ołtarzu. To jest całopalenie, ofiara spalana, woń miła JHWH.

A jeżeli ktoś chce złożyć w darze ptaka jako całopalenie dla JHWH, niech złoży w darze synogarlicę lub młodego gołębia. Kapłan przyniesie go do ołtarza, ukręci mu głowę i zamieni go w dym na ołtarzu. Krew jego wyciśnie na ścianę ołtarza. Potem oddzieli jego wole wraz z piórami i wyrzuci je na popielisko, na wschód od ołtarza. Następnie naderwie jego skrzydła, jednak nie oddzielając ich całkowicie, i zamieni w dym na ołtarzu, na drwach leżących na ogniu. To jest całopalenie, ofiara spalana, woń miła JHWH. (Kpł 1, 3-17)

Są trzy możliwości oddań: z większego bydła, z drobnego bydła lub z ptaków. Nie ma hierarchii między nimi: oddanie ptaka jest tak samo miła Bogu jak oddanie byka. Ważne, żeby przy każdym oddaniu postępować zgodnie z przepisami liturgicznymi, bo właściwie to posłuszeństwo jest wonią miłą Bogu. Korban nie jest barbarzyńskim aktem mordowania niewinnych zwierząt. Korban jest dokonane w ściśle kontrolowanym środowisku według ściśle określonych reguł w jednym konkretnym celu: jest przyniesieniem daru przeznaczonego do wniesienia na spotkanie z Bogiem. To spotkanie jest ukierunkowane na życie, jest aktem małżeńskim, jest aktem płodnym, dokonanym symbolicznie za pośrednictwem oddanego zwierzęcia.

Prawdą jest, że oddanie całopalne wiąże się z zarzynaniem zwierzęcia, ale ten akt nie jest anarchiczny: ma przestrzegać ściśle szereg konkretnych reguł, które zapobiegają anarchii i stoją na straży praw zwierząt. Zauważcie, że nasze społeczeństwo konsumpcyjne w imię postępu wyzwoliło się ze wszelkich reguł, z szacunku dla wszelkiej świętości, skutkiem czego nasze zwierzęta zostały sprowadzone do statusu produktów, którym odmawia się wszelkie poszanowanie, o czym świadczy intensywna hodowla przemysłowa w ogromnych, zamkniętych halach, bez względu na dobrostan zwierząt. Biblia stoi na straży cywilizacji, chce nas chronić przed naszym współczesnym barbarzyństwem. Biblia uczy nas wdzięczności wobec zwierząt, które zajmują symboliczne nasze miejsce na ołtarzu, ale które też pokazują nam drogę, którą sami mamy kroczyć na drodze oddania, wnoszenia ponad własną zwierzęcą naturą na spotkanie z Bogiem, na przyjęcie boskiej natury!

Oddane zwierzę musi być bez skazy. Ciekawy jest gest położenia ręki ofiarodawcy na oddane zwierzę. Trzeba mieć jasno na myśli, że nie chodzi o gest przenoszący grzech ofiarodawcy na zwierzę, bo w takim przypadku zwierzę przestałoby być “bez skazy” i nie nadawałoby się do przyprowadzenia przed obliczem Boga. Gest położenia ręki jest cielesnym gestem wiążącym oddane zwierzę z ofiarodawcą, co powoduje, że zwierzę na ołtarzu będzie przedstawicielem ofiarodawcy. Ofiarodawca symbolicznie wnosi się wraz z nim ku Bogu.

Zwierzę jest następnie przekazane kapłanom, które po odmówieniu błogosławieństwa zarzynają zwierzę w sposób minimalizujący jego cierpienie. Następnie krew służy do pokropienia ołtarza. Krew nie jest rozlana, bo w języku biblijnym rozlewanie krwi jest zadawaniem śmierci, podczas gdy w tym rytuale krew jest symbolem życia. Pokropienie krwią jest symbolem oddania Bogu tego, co do Niego należy.

Poza krwią kładzie się na ołtarzu mięso, głowę i oczyszczone wnętrzności. Wszystko jest zamienione w dym “na miłą woń Bogu”. Nie ma tu mowy o uspokajaniu zagniewanego Boga, jest mowa o zbliżeniu, wniesieniu i spotkaniu z Bogiem. Korban jest drogą zbliżenia, nawrócenia, powrotu do Boga, naprawy skutków grzechu! Ten, który się zbliża, nie może być człowiekiem dobrowolnie przekraczającym Boże przykazania, bo w tym przypadku nie miałby prawa zbliżać się do Namiotu Spotkania. Ten, który przybliża swoje oddanie całopalne jest synem Izraela, przestrzegającym Boże przykazania i uświadamiającym sobie, że samo przestrzeganie przykazań to za mało. Przykazania są tylko grą wstępną dla zamiaru nieskończenie głębszego, nieskończenie bardziej podniecającego i życiodajnego, mianowicie dla spotkania intymnego z samym Bogiem!

Korban ola, ofiara całopalna, to intymne spotkanie z Bogiem, jest źródłem radości i pokoju dla Boga i człowieka. Bóg podejmuje rozmowę z człowiekiem w takim właśnie języku cielesnym, prawdziwym. Ten gest jest dokonany w ściśle kontrolowanym środowisku, w świątyni, w ramach Przymierza, w języku cielesnym. W tych ramach nie ma mowy na kłamstwo i obłudę, kłamstwo oznaczałoby śmierć oszusta!

Korban Ola (ofiara całopalna) jest wonią miłą Bogu. To porównanie przywodzi na myśl Pieśń nad Pieśniami, gdzie Oblubieniec woła:

Kim jest ta, co się wyłania z pustyni wśród słupów dymu, owiana wonią mirry i kadzidła, i wszelkim wyszukanym zapachem? Jak piękna jest miłość twoja, siostro ma, oblubienico, o ileż słodsza jest miłość twoja od wina, a zapach olejków twych nad wszystkie balsamy! (Pnp 3,6; 4,10)

Przypominam, że dym ołtarza ofiarnego na dziedzińcu świątyni znajduje swoje odniesienie wewnątrz Namiotu Spotkania, gdzie pali się kadzidło przed zasłoną oddzielającą Najświętsze Miejsce (por. Wj 30, link). A więc Korban Ola (ofiara całopalna) ma naprawdę na celu zbliżenie Adama (człowieka odkupionego) z Bogiem Przymierza w samym wnętrzu Świątyni. Cena żertwy ofiarnej nie ma wpływu na wartość ofiary - można posłużyć się cielcem lub barankiem lub nawet zwykłym ptakiem, nie one są tutaj ważne!

W miarę naszego dalszego czytania Księgi Kapłańskiej będziemy odkrywali dalsze znaczenie liturgii ofiarniczej.