Imiona Gerwazy i Protazy (w tym zestawieniu) znane są w Polsce raczej z lektury Pana Tadeusza niż z żywotów świętych, niemniej występują one na kartach poematu nieprzypadkowo. Nosili je bowiem dwaj bracia bliźniacy żyjący i umęczeni w imperium rzymskim za panowania krwawego prześladowcy chrześcijan Dioklecjana. Pochodzili z Mediolanu, ówczesnej stolicy Cesarstwa, i są czczeni jako pierwsi męczennicy i patroni tego miasta. Mówi się także, iż ich rodzicami byli święci Witalis i Waleria. Ciała wiernych wyznawców Chrystusa odnalazł święty Ambroży, po otrzymaniu objawień od obu Świętych. Jemu zawdzięczamy rozszerzenie kultu braci męczenników i zebranie informacji o ich życiu, o którym słyszeli jeszcze i czytali jemu współcześni.
Po śmierci rodziców bracia mieli sprzedać rodzinny majątek, dać wolność domowym niewolnikom i poświęcić się służbie Bożej. Tryb ich życia pełen był dobrowolnych umartwień i modlitwy, a ich serca zawsze otwarte dla braci i sióstr, szczególnie w czasie, gdy rozpoczęły się prześladowania mające na celu wyeliminowanie wszystkich chrześcijan zamieszkujących tereny imperium. Kapłani pogańscy wiedząc, jak potężną bronią przeciw ich zabobonom jest chrześcijańska świątobliwość i wierność zasadom objawionej religii, postanowili wydać ich na śmierć władzom świeckim.
