Wspomnienie zmarłych w liturgii Kościoła spotykamy już w starożytności a jego świadectwem są dyptyki (łac. diptychum) – podwójne tablice wykonane z drewna, kości słoniowej lub metralu połączone pierścieniem lub rodzajem zawiasu, na których zapisywano imiona członków Kościoła – żywych i zmarłych (tzw. libri vivorum et mortuorum). Świadectwo modlitwy za zmarłych – rodzaju wypominków przy ołtarzu odnajdujemy w jednym z listów św. Cypriana z Kartaginy (III w. – por. List 65). Św. Cyprian pisze w nim że umierający chrześcijanin nie powinien wyznaczać duchownego na wykonawcę ani opiekuna pozostawionych dóbr “a jeśli ktoś tak uczyni, nie należy składać za niego ofiar, ani odprawiać Ofiary za jego odpoczynek. Albowiem nie zasługuje by być wymienionym przy ołtarzu Boga w modlitwach kapłanów ten kto pragnął odciągnąć kapłanów i szafarzy od ołtarza”. Modlitwę za zmarłych odnajdujemy również w rytach liturgicznych Kościoła, np. we wschodniej Liturgii św. Jakuba zawarto modlitwę do Boga “pamiętaj …More