“W Paray (miasto we Francji, w księstwie burgundzkim) żyła zakonnica, Małgorzata Alacoque ze Zgromadzenia św. Franciszka Salezego, zwanego Zgromadzeniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. Umarła ona w roku 1690. Odznaczała się nadzwyczajną świątobliwością życia i obficie była obsypana wszelkimi darami niebieskimi, jak to wiadomo z jej życia opisanego przez Biskupa z Soissons, Ks. Jana Józefa Languet’a, sławnego nie mniej nauką, jak i pobożnością. Tę właśnie zakonnicę Pan Jezus raczył wybrać, by dała początek uroczystości przeznaczonej dla czci Jego Serca. Najpierw zaś, by ją do tak ważnego zadania przysposobić, zaczął Pan zsyłać jej duszy pewne nadzwyczajne i niebieskie oświecenia o wspaniałości swojego Serca; ona zaś, podziwem ich uniesiona, zaczęła pałać tak wielką miłością do tego Najświętszego Serca, iż zdawało się, że gorliwość o przysporzenie Mu chwały pochłania prawie wszystkie jej siły. O niczym innym nie rozmawiała, o nic innego nie zabiegała, niczego innego goręcej nie pragnęła, niczego silniej nie pożądała. I tym więcej zapalała się najżarliwszą miłością do Serca Jezusowego, im bardziej wielce sławny Biskup, św. Franciszek Salezy, założyciel wspomnianego Zgromadzenia, tego rodzaju nabożeństwo zalecał tymże SS. Wizytkom, jak czytamy w jego listach podanych przez śp. Benedykta XIV” (Memoriał Episkopatu Polskiego z roku 1764 do Papieża Klemensa XIII o czci Najświętszego Serca Jezusowego)
Nieco ponad trzy lata po odejściu z tego świata “biblijnego patriarchy” Genewy Jana Kalwina i pięć lat po tym jak stolicą Księstwa Sabaudii został Turyn, 21 sierpnia Roku Pańskiego 1567 przyszedł na świat w zamku sabaudzkiego rodu de Sales (obecnie Thorens-Gieres) pierworodny syn Franciszka i Franciszki. Franciszek narodził się dwa miesiące przed czasem a jego rodzice należeli do znamienitych szlacheckich rodów sabaudzkich – de Sales i de Boisy. Chłopiec otrzymał franciszkańskie imiona chrzcielne: Franciszek Bonawentura po rodzicach chrzestnych. Jego ojciec przeznaczył mu karierę urzędniczo-prawniczą i zadbał o jego wykształcenie. Po wstępnej edukacji w domu został wysłany w wieku 6 lat do szkoły w La Roche a w wieku 8 lat do kolegium w siedzibie biskupiej – Annecy prowadzonego przez powstałą w roku 1528 gałąź franciszkanów pragnących ścisłej obserwancji – kapucynów. Trzy lata później, w roku 1578 (to jest roku przeniesienia do Turynu przez książąt sabaudzkich znanego Całunu) podjął naukę w jezuickim College de Clermont w Paryżu, gdzie uczył się m.in. retoryki i nauk humanistycznych. Oprócz tego i oprócz opieki przewodnika duchowego ks. Deage, który towarzyszył mu w podróży do Paryża, młody Franciszek na życzenie ojca uczył się również szermierki, jazdy konnej a nawet dworskiego tańca. Franciszek z ks. Deage zamieszkali w paryskim Hotelu de Rose Blanche.
Królestwo Francji znajdowało się wówczas w strasznym czasie wojen hugenockich i związanych z nimi spisków. Hugenoci stanowili import do Francji herezji kalwińskiej, której jednym z elementów było głoszenie herezji o podwójnej predestynacji także negatywnej. Dyskusje jakie były prowadzone na ten temat zaniepokoiły bardzo młodego Franciszka i w roku 1586 doprowadziły na skraj rozpaczy. Uznał że jest przeznaczony do piekła. Nie poddał się jednak rozpaczy w starym kościele św. Szczepana-des-Gres w Paryżu modlił się przed wizerunkiem “Czarnej Madonny” słowami modlitwy Memorare. Na szczęście ów kryzys wiary i sensu istnienia został pod koniec roku 1586 pokonany, między innymi dzięki wstawiennictwu Najświętszej Marii Panny i poświęceniu jej swojego życia. Postanowił też oddać życie Bogu, który jest Miłością i złożył ślub czystości. Został także tercjarzem zakonu minimitów założonego przez św. Franciszka z Paoli.
Owo pełne ufności oddanie życia Bogu zaważyło na jego dalszych kolejach. Na razie jednak Salezy zakończył naukę w paryskim kolegium i wstąpił na uniwersytet w Padwie, gdzie studiował prawo ale i teologię. W Padwie przebywał wówczas jezuita Antoni Possevino, były legat papieski na dworze Wazów oraz w Polsce, który negocjował m.in. rozejm między królem Stefanem Batorym a Iwanem Groźnym w Jamie Zapolskim. W roku 1585 wycofał się z polityki i przebywał w założonym przez kard. S. Hozjusza kolegium w Braniewie. Po śmierci Batorego został odwołany przez generała Acquavivę do Włoch (1587) i w należącej do Republiki Weneckiej Padwie poznał Franciszka Salezego, zostając jego kierownikiem duchowym. W roku 1590 Padwę nawiedziła epidemia, przypuszczalnie tyfusu. Zachował na nią między innymi młody Franciszek – mimo ciężkiego przebiegu choroby wyzdrowiał i w roku 1592 uzyskał doktorat z prawa i teologii. Postanowił zostać księdzem. Przed powrotem do rodzinnego domu w Sabaudii w celu upewnienia się co do powołania odbył wraz z ks. Deage pielgrzymkę do sanktuarium w Loreto. Nie udało się im natomiast dotrzeć do Rzymu.
Jako dziedzic rodowej fortuny otrzymał tytuł pana de Villeroget oraz posadę prawnika. Jego ojciec planował że zostanie senatorem i wybrał mu także małżonkę ze szlachetnego rodu. Wieści o wyborze przez Franciszka stanu duchownego spadły na Franciszka seniora jak grom z każdego nieba. Jego syn przekazał prawa do majątku rodzinnego młodszemu bratu Ludwikowi i w roku 1593 otrzymał święcenia kapłańskie. Trzy dni przed święceniami urodziła się jego najmłodsza siostra Joanna, którą ks. Franciszek ochrzcił. Krewny, kanonik Ludwik Salezy uzyskał dla Franciszka posadę prorektora kapituły katedralnej w Genewie.
Biskup Genewy Klaudiusz Granier przebywał wówczas na uchodźstwie w Annecy, gdyż Genewą rządzili kalwiniści. W katedrze i kościołach Annecy ks. Franciszek wykazał się zdolnościami kaznodziejskimi, choć jego kazania były stosunkowo proste i pozbawione retorycznych ozdobników. Unikał sporów i skupiał na nawracaniu poprzez katechizowanie. Wkrótce został mianowany głównym penitencjariuszem diecezji. W roku 1594 wysłano go w towarzystwie kanonika Ludwika na misję do Chamblais – regionu niedawno przyłączonego do Sabaudii, gdzie przeważająca część ludności była kalwińska. Gubernator prowincji baron d’Hermance zaproponował im ochronę w twierdzy Allinges. Mimo tego ks. Franciszek wyruszył nawracać Thonon-les-Bains. Reakcja kalwinów była oczywiście wroga – oskarżano go o czarostwo, nasyłano zbrojne grupy: przed jedną z nich ukryła ks. Salezego wdowa, u której zamieszkiwał. Przesyłane przez matkę pieniądze i materiały rozdawał ubogim. Część działalności prowadził w ukryciu, pisał również broszury, które potem złożyły się na jego dzieło w obronie Wiary Katolickiej.
W roku 1599 ks. Franciszek został wyznaczony biskupem koadiutorem Genewy. W roku 1602 wysłano go na słynący z amoralności dwór króla Henryka IV Burbona, nominalnego konwertyty z protestantyzmu aby uzyskać przywrócenie kultu katolickiego w diecezji Gex. Miał także głosić kazania wielkopostne w kaplicy królewskiej. W tym samym roku zmarł ordynariusz genewski biskup Granier i na jego następcę konsekrowano Franciszka. Nadal przebywał w Annecy, mając zamknięty przez kalwinów dostęp do dawnej stolicy diecezji. Mimo to z werwą zabrał się za wprowadzanie w diecezji reform organizacyjnych, dyscyplinarnych i katechetycznych. Jako narzędzie duszpasterskie osobowe wybrał zakon kapucynów. Współpracował także, prowadząc bogatą korespondencję, z siostrą Joanną Franciszką de Chantal, wraz z którą utworzył zakon Wizytek (1607). Kolejną kongregacją jaką zaprosił do swojej diecezji było Oratorium św. Filipa Neri. Jako narzędzie przedmiotowe wybrał naukę o Bożej Miłości – Filotei. Jego Wprowadzenie do Życia Nabożnego było przeznaczone dla ludzi świeckich. Pisma św. Franciszka Salezego wywarły wielki wpływ na św. Wincentego a Paulo, który zresztą spotkał się z Franciszkiem Salezym w Paryżu, jak również na wielkiego propagatora kultu Serca Jezusowego św. Jana Eudesa.
W grudniu 1622 roku Karol Emmanuel, książę Sabaudii zaprosił biskupa Franciszka na swój dwór na święta Bożego Narodzenia. Gdy przybyli do Lyonu ks. Biskup Salezy zamieszkał w domku ogrodnika przy klasztorze Wizytek w tym mieście. Tamże doznał udaru i odszedł do wieczności 28 grudnia 1622 roku, w wieku 55 lat. Jego ciało pochowano w kościele klasztornym Wizytek w Annecy, tam też spoczęła siostra de Chantal. Serce Biskupa zostało w Lyonie – podczas rewolucji francuskiej w obawie przed profanacją Siostry wywiozły je do Wenecji. W roku 1630 wojska francuskie zniszczyły zamek de Sales, którego dziedzicem ojciec chciał uczynić młodego Franciszka ale Bóg przygotował mu większe dziedzictwo. Beatyfikację i kanonizację św. Franciszka Salezego ogłosił ten sam papież Aleksander VII (1661 i 1665). W roku 1877 papież Pius IX ogłosił go Doktorem Kościoła. Wiek XIX był stuleciem odnowy duchowości salezjańskiej – obok założonych w roku 1859 Salezjanów księdza Jana Bosko, ks. Piotr Mermier założył w roku 1838 Misjonarzy św. Franciszka Salezego, w roku 1866 powstało zgromadzenie Sióstr Oblatek św. Franciszka Salezego, zaś w roku 1875 Oblaci św. Franciszka Salezego.
Do głównych dzieł pisanych św. Franciszka Salezego należą: Kontrowersje powstałe z tekstów misyjnych rozpowszechnianych wśród mieszkańców Chablais, broniących zasad Wiary Katolickiej i Kościoła oraz zwalczających herezje. Obrona Sztandaru Krzyża ukazująca łaski związane z relikwiami Krzyża Świętego, Krucyfiksem, Znakiem Krzyża oraz objaśnienie czci katolickiej dla Krzyża Świętego. Wprowadzenie do życia nabożnego stanowiło przewodnik dla dusz w celu uwolnienia ich od przywiązania i skłonności do grzechu, połączenia z Bogiem poprzez modlitwę i Sakramenty Święte, praktykowania cnót, umocnienia wobec pokus oraz wytrwałości. Traktat o miłości Bożej złożony z dwunastu ksiąg opisywał m.in. miłość afektywną praktykowaną przez modlitwę i praktyki nabożne oraz efektywną praktykowaną poprzez poddanie się woli Bożej oraz podporządkowanie życia chwale Bożej. Oprócz powyższego zebrano kazania, listy oraz duchowe konferencje świętego Biskupa kierowane między innymi do sióstr Wizytek.
