Polen heeft veel liever immigranten die Pools zijn-„Maar wat ze met elkaar gemeen hebben is hun Poolsheid -„taal, traditie en katholiek geloof”.
Polen heeft veel liever immigranten die Pools zijn Liever dan vluchtelingen uit Syrië en andere brandhaarden ziet Polen tienduizenden etnische Polen uit de voormalige Sovjet-Unie ‘terugkeren’.
Roeland Termote 1 februari 2016 Veel vluchtelingen uit Polen en Litouwen trokken rond de Eerste Wereldoorlog naar het oosten en kwamen daardoor later in de Sovjet-Unie terecht. Stalin liet na 1936 honderdduizenden Polen naar Siberië en Kazachstan deporteren. Foto Universal History Archive/Getty
Nadat de Sovjets hen van de trein hadden gegooid in het midden van de steppe, schoffelden ze met blote handen in de harde grond, op zoek naar voedsel. „Als vossen”, zegt Ewa Petrykiewicz (55). „Net als de Kazachen begonnen ze hutten te bouwen uit klei en mest, maar daar kwamen de vliegen met duizenden op af. Die beesten aten hen levend op.” Aan een kantinetafel tussen de luid pratende leerlingen van het Liceum Polonijne, een middelbare school in Warschau voor kinderen van ‘etnische Polen’ uit alle hoeken van de voormalige Sovjet-Unie, doet directeur Petrykiewicz het relaas van de gruwel die sommigen van hun voorouders ondergingen. Want honderdduizenden Polen werden in de jaren voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog door partijleider Jozef Stalin gedeporteerd naar verafgelegen gebieden als Siberië en Kazachstan. Op zijn minst 150.000 anderen kwamen om onder de Sovjet-terreur, volgens schattingen van het Instituut voor Nationale Herinnering in de Poolse hoofdstad. Zij die na de Tweede Wereldoorlog overbleven in voormalige Oost-Poolse grensgebieden in het huidige Litouwen, Wit-Rusland en Oekraïne, werden vaak het slachtoffer van harde discriminatie.
Op een moment waarop Europese regeringen met de handen in het haar zitten over de mensenmassa’s die op de vlucht zijn voor het geweld in Syrië, Irak en Afghanistan, richt Warschau zich op een andere, meer Pools gekleurde migratiekwestie: de terugkeer van de nazaten van al die verloren Polen. Dit terwijl de regering van het nationaal-conservatieve Recht en Rechtvaardigheid (PiS) zich slechts na lang verzet en met tegenzin opmaakt om de eerste vierhonderd vluchtelingen te herbergen van de zevenduizend die het volgens een Europees akkoord met de vorige regering moet ontvangen. Anders dan die opvang, ziet het de repatriëring van etnische Polen als een echte „morele plicht”, aldus Michal Dworczyk (PiS), voorzitter van de parlementaire commissie voor Polen in het buitenland. Bevolkingskrimp Het vorige kabinet haalde jaarlijks ongeveer tweehonderd mensen terug. PiS bereidt wetgeving voor die dat aantal moet opschroeven. Vooral voor Polen uit Kazachstan zijn er nog te veel obstakels. De gemeenschap daar wordt geschat op meer dan 30.000 mensen. Hen naar Polen halen is volgens velen een betere wijze om de spectaculaire bevolkingskrimp in het land tegen te gaan dan vluchtelingen toelaten uit het Midden-Oosten. „Andere migranten die naar Europa komen, hebben een verschillende achtergrond”, zegt Petrykiewicz, die niet alleen de leerlingen, maar ook hun families helpt om zich in Polen te vestigen. „De Poolse samenleving kan niet toestaan dat iemand andere waarden oplegt: dat zou tot verschrikkelijke botsingen leiden.” Vis in het water Het lot van de huidige etnische Polen is doorgaans niet zo smartelijk als dat van veel Syriërs of dat van Petrykiewicz’ eigen vader, die als kind in de Tweede Wereldoorlog op de vlucht moest voor anti-Poolse partizanen in wat nu West-Oekraïne is. Maar met hen heb je tenminste geen problemen, vindt ze. En ook al waren velen nog niet eerder in het ‘vaderland’ geweest, in Polen voelen ze zich als een vis in het water. Petrykiewicz wenkt jongens en meisjes in zelfgemaakte geruite uniformen om dat in zoveel woorden te bevestigen. „Thuis is Polen, niet Kazachstan”, zegt Veronika Bogdanovitsj (16), die een Poolse vader en een Russische moeder heeft. „Hier ligt mijn toekomst.” In de kantine wemelt een bonte melange van haarkleuren, huidtinten en gelaatstrekken door elkaar. Ze groeiden op in compleet verschillende plaatsen en hebben verschillende achtergronden. Sommigen komen uit gemengd islamitisch-katholieke families. Een meisje wier pro-Oekraïense vader in 2014 werd vermoord door een sluipschutter op de Maidan in Kiev, deelt een kamer met iemand uit een pro-Russische familie uit de Donbas. „Maar wat ze met elkaar gemeen hebben is hun polskosc”, zegt Petrykiewicz. Poolsheid: „taal, traditie en katholiek geloof”. Al zijn er ook oosters-orthodoxen bij en spreekt lang niet iedereen al Pools bij aankomst. Maar toch. „Wat hen onderscheidt van veel Poolse kinderen is dat traditionele waarden voor hen een natuurlijk gegeven zijn.” De school cultiveert dat patriottisme. Iedereen krijgt grondig onderricht in de Poolse geschiedenis. Naast typische buitenschoolse activiteiten als muziekles en theaterklas, volgen ze trainingssessies in brandweertechnieken, stokvechten en schietexercities met echte militaire aanvalswapens. In tegenstelling tot meer verwende Poolse kinderen, zegt Petrykiewicz, doen ze alles met overgave. Hier zit een stel uitblinkers bij elkaar. Nu ze de steun heeft van first lady Agata Duda (de echtgenote van president Andrzej Duda), die weleens les komt geven op school, is ze voorzichtig optimistisch gestemd. Maar ze moet er niet aan denken dat Polen nog langer kansen verkwanselt om de kinderen van de natie terug te roepen. „Velen komen uit landen waar de economische en culturele aantrekkingskracht van Rusland erg groot is. Als wij hen niet hierheen halen, storten ze zich misschien wel in de armen van de Russen.” Deportaties Stalin liet Polen afvoeren Na 1936 liet Sovjetleider Stalin circa 70.000 Polen vanuit het westen van Rusland naar Kazachstan deporteren. Na de annexatie van Oost-Poolse gebieden (nu in West-Oekraïne, Litouwen en Wit-Rusland) in 1939 zouden nog vele honderdduizenden Polen op transport worden gezet richting Siberië en Centraal-Azië. Onder hen ook de latere Poolse partijleider en president, generaal Jaruzelski, die dwangarbeid verrichtte in een kolenmijn en daarbij halfblind raakte. Velen keerden in verschillende bewegingen terug. Maar de voormalige Sovjet-gebieden tellen nog steeds grote Poolse gemeenschappen. Een andere grote groep buitenlandse Polen zijn zij die nog steeds in de voormalige Oost-Poolse gebieden wonen.
Polen in Kazachstan, het Pools dorp in het midden van de steppen-Repatriëren (latijn: re = "wederom, terug", patria = "vaderland") is letterlijk: naar het vaderland terugkeren. www.youtube.com/watch
Pack voor een nationale held en de Borderlands 2015 pak van de Poolse hart www.youtube.com/watch
