Polski polityk Roman Dmowski i jego dzieło z 1930 roku „Kwestia ukraińska” – „Kwestia ukraińska”.

Nie ma siły ludzkiej, która byłaby w stanie powstrzymać oddzieloną od Rosji i przekształconą w niepodległe państwo Ukrainę, aby nie stała się tłumem oszustów z całego świata, irytujących się we własnych krajach; kapitaliści i szukający kapitału, organizatorzy przemysłu, technicy i handlarze, spekulanci i intryganci, bandyci i organizatorzy wszelkiego rodzaju prostytucji: Niemcy, Francuzi, Belgowie, Włosi, Anglicy i Amerykanie spieszyli [na Ukrainę] z pomocą miejscowych lub w pobliżu Rosjanie, Polacy, Ormianie, Grecy…

Miała się tu zebrać osobliwa Liga Narodów…
Elementy te, przy udziale mądrzejszych, bardziej wprawnych w biznesie Ukraińców, wytworzyłyby warstwę kierowniczą, elitę kraju. Byłaby to jednak elita szczególna, zapewne dlatego, że żaden kraj nie mógłby pochwalić się tak bogatą kolekcją międzynarodowych łajdaków.

Ukraina stałaby się cierniem w ciele Europy; ludzie marzący o produkcji kulturalnej, o silnym i zdrowym narodzie ukraińskim, dojrzewającym we własnym kraju, byliby przekonani, że zamiast własnego kraju mają międzynarodowe towarzystwo, a zamiast zdrowego rozwoju szybki postęp rozkładu i zgnilizny.

Ktokolwiek uważał, że położenie geograficzne Ukrainy i jej obszaru, stan, w jakim znajduje się element ukraiński wraz z jego zasobami duchowymi i materialnymi, wreszcie rola, jaką kwestia ukraińska odgrywa w dzisiejszej sytuacji gospodarczej i politycznej świata mogłoby być inaczej – on nie ma ani grama wyobraźni.

Kwestia ukraińska ma różnych zwolenników zarówno w samej Ukrainie, jak i za granicą. Zwłaszcza wśród tych ostatnich jest wielu, którzy bardzo dobrze wiedzą, co robią.

Są jednak tacy, którzy rozwiązaliby tę kwestię poprzez oddzielenie Ukrainy od Rosji, którą przedstawiają jako bardzo idylliczną. Ci, którzy są tak naiwni, dobrze by zrobili, gdyby trzymali ręce z daleka od niej.