Ważne!!
Program szczepień przeciwko SARS-CoV-2 został uruchomiony 27 grudnia, a personel medyczny jest grupą priorytetową. Krajowa Strategia Szczepień zakłada, że wszystkie 31 milionów dorosłych Polaków zostanie zaszczepionych nie później niż na początku 2023 r., choć jeśli pięć wybranych szczepionek zostanie wyprodukowanych szybciej, może to zostać przyspieszone do połowy 2022 r. Do 29 czerwca całkowita liczba szczepień osiągnęła 28,8 miliona, przy czym 44 procent populacji otrzymało co najmniej jedną dawkę, a 34 procent populacji w pełni zaszczepiło się. Populacja w wieku powyżej 12 lat kwalifikuje się obecnie do szczepienia.

Reakcje polityczne na COVID19 (imf.org)

Polska, Rzeczpospolita

Tło. Polska zgłosiła pierwszy potwierdzony przypadek COVID-19 4 marca 2020 r. Druga fala mocno ugruntowała swoją pozycję w październiku 2020 r., Przewyższając pierwszą falę z dużym marginesem. Podczas gdy nowe infekcje wyraźnie osłabły na przełomie listopada i stycznia, zaczęły ponownie silnie rosnąć pod koniec lutego 2021 r., A trzecia fala osiągnęła szczyt na przełomie marca i kwietnia, kiedy nowe przypadki wyprzedziły drugą falę. Od tego czasu liczba nowych zakażeń spadła po wprowadzeniu bardziej rygorystycznych środków powstrzymujących rozprzestrzenianie się wirusa i przyspieszeniu polskiego programu szczepień.

W marcu 2020 r. rząd po raz pierwszy wprowadził środki ograniczające rozprzestrzenianie się wirusa, w tym zamknięcie szkół, uniwersytetów, restauracji i wszystkich nieistotnych punktów handlu detalicznego i usług, a także zakazy dużych zgromadzeń, kontrole graniczne i ograniczenia w podróżowaniu. Po spadku o 0,2 proc. w I kwartale 2020 r. PKB skurczył się o kolejne 8,9 proc. k/k w II kwartale, na czele ze spadkiem konsumpcji prywatnej i inwestycji w środki trwałe. Po złagodzeniu restrykcji gospodarka wzrosła o 7,5 proc. (k/k) w III kwartale, głównie dzięki konsumpcji prywatnej, a produkcja osiągnęła poziom zaledwie 2 proc. poniżej szczytu sprzed kryzysu. W kontekście drugiej fali gospodarka skurczyła się o 0,5 procent (k/k) w IV kwartale, a następnie odbiła się o 1,1 procent (k/k) w I kwartale, ponieważ ograniczenia zostały poluzowane na początku tego roku. Roczny PKB spadł o 2,7 procent w 2020 roku, co wskazuje na pierwszą recesję od 1991 roku.

Ponowne otwarcie gospodarki i dodatkowe środki powstrzymywania. 16 kwietnia 2020 r. rząd nakreślił czteroetapowy plan ponownego otwarcia gospodarki. Od 20 kwietnia większa liczba osób mogła przebywać w sklepach i na zgromadzeniach religijnych, a publiczne parki i lasy zostały ponownie otwarte. Druga faza planu łagodzenia lockdownu rozpoczęła się 4 maja wraz z ponownym otwarciem hoteli i centrów handlowych (z ograniczeniami liczby osób), otwarciem przedszkoli i przedszkoli (od 6 maja), a także złagodzeniem zasad kwarantanny dla pracowników transgranicznych i studentów. Trzecia faza rozpoczęła się 18 maja, obejmując ponowne otwarcie restauracji, salonów fryzjerskich i kosmetycznych oraz pozwolenie na plenerowe imprezy sportowe z udziałem do 50 osób bez publiczności. Klasy 1-3 w szkołach podstawowych zostały otwarte 25 maja z surowymi zasadami sanitarnymi, z maksymalną liczbą dzieci dozwolonych w klasie. Czwarty etap rozpoczął się 30 maja, wraz z otwarciem kin, placów zabaw i siłowni, wszystkie z surowszymi reżimami sanitarnymi niż normalnie. Imprezy plenerowe są dozwolone do 150 osób, z zachowaniem dystansu społecznego lub masek na twarz. Wewnętrzne granice UE zostały otwarte 13 czerwca, zgodnie z zaleceniami UE.

W odpowiedzi na drugą falę pandemii władze początkowo zaostrzyły ograniczenia na poziomie regionalnym, grupując powiaty w strefy "żółte" i "czerwone" w zależności od lokalnej dotkliwości epidemii. Do 24 października cały kraj został umieszczony w "czerwonej" strefie. Po dalszym przyspieszeniu spraw 4 listopada (obowiązujące od 6 listopada do 27 grudnia) ogłoszono dodatkowe ograniczenia. Ograniczenia obejmowały zaostrzenie limitów w mniejszych sklepach detalicznych. Hotele zostały otwarte tylko dla podróży służbowych. Restauracje były otwarte tylko na wynos / z dostawą, wprowadzono zdalną naukę dla dzieci we wszystkich klasach, zakazano spotkań towarzyskich powyżej 5 osób, przyjęcia weselne nie były dozwolone, obecność w nabożeństwach religijnych była ograniczona, a transport publiczny był ograniczony do 50 procent miejsc. Parki wodne, baseny i siłownie zostały zamknięte. Zamknięto usługi kulturalne, w tym kina i muzea. Centra handlowe zostały zamknięte między 6 listopada a 28 listopada, a następnie ponownie otwarte, z ograniczeniem pojemności. Rząd ograniczył spotkania świąteczne do pięciu osób i nałożył ograniczenia ruchowe w Sylwestra. Władze ogłosiły następnie kwarantannę narodową od 28 grudnia do 18 stycznia, w tym zamknięcie hoteli, ośrodków narciarskich i centrów handlowych z nielicznymi wyjątkami. Osoby wjeżdżające do Polski komunikacją miejską zostały objęte 10-dniową kwarantanną. Daty zbiegły się z zimową przerwą szkolną, która została przesunięta na początek 2021 r. dla wszystkich regionów, co oznacza miesięczne zamknięcie szkół, począwszy od przerwy świątecznej 23 grudnia. 12 stycznia rząd przedłużył ograniczenia do 31 stycznia, z tym wyjątkiem, że szkoły podstawowe zostały ponownie otwarte dla klas 1-3. 29 stycznia rząd ogłosił ponowne otwarcie centrów handlowych i instytucji kultury w reżimie sanitarnym od 1 lutego. Kolejne ograniczenia zostały zniesione 12 lutego, a otwarcie teatrów, kin i oper do 50 procent widowni. Otwarto hotele i obiekty noclegowe, zapewniając nie więcej niż 50 procent gości i tylko posiłki do room-service. Rząd zezwolił również na otwarcie takich obiektów sportowych, jak stoki narciarskie, korty tenisowe, lodowiska, stadiony i baseny.

W odpowiedzi na rosnącą liczbę zakażeń rozpoczynających trzecią falę, ograniczenia te, a także zamknięcie galerii handlowych i przywrócenie szkół do trybu zdalnego, zostały ponownie wprowadzone 27 lutego w regionie o najgorszej sytuacji pandemicznej, województwie warmińsko-mazurskim. Ponadto rząd zaostrzył wymagania dotyczące osłon twarzy (nie wolno używać szalików ani plastikowych półkałmów) i nałożył kwarantannę dla wszystkich osób wjeżdżających do Polski z Czech i Słowacji, chyba że mają negatywny wynik testu nie starszy niż 48 godzin lub zostały zaszczepione dwiema dawkami.

Wraz ze wzrostem zakażeń rząd rozszerzył ograniczenia na trzy regiony (pomorskie, mazowieckie i lubuskie) w dniach 13-15 marca, a następnie 25 marca ogłosił nowe ogólnopolskie ograniczenia, które wejdą w życie 27 marca do 18 kwietnia. Oprócz przepisów określonych przez regionalnie bardziej rygorystyczne reżimy sanitarne, nowe ograniczenia obejmują zamknięcie żłobków, przedszkoli, salonów fryzjerskich i kosmetycznych oraz dużych sklepów meblowych i sprzętowych. Limity obłożenia zostały zaostrzone w sklepach detalicznych i kościołach. Obowiązkowy 10-dniowy wymóg kwarantanny został nałożony na wszystkie osoby przybywające z zagranicy od 30 marca, z wyjątkiem tych pochodzących ze strefy Schengen z ujemnym wynikiem testu nie starszym niż 48 godzin, zaszczepionych przeciwko Covid-19 szczepionkami dopuszczonymi przez Europejską Agencję Leków lub mających wynik negatywny po przyjeździe do Polski.

Stale malejący wzrost zakażeń w kwietniu skłonił rząd do rozpoczęcia stopniowego luzowania ograniczeń sanitarnych, począwszy od otwarcia przedszkoli i żłobków, a także zezwolenia na niektóre zajęcia sportowe na świeżym powietrzu od 19 kwietnia. Od 26 kwietnia wprowadzono edukację hybrydową (w połowie zdalną, a w połowie osobistą) w klasach 1-3 szkół podstawowych, a także ponownie otwarto usługi kosmetyczne, z wyjątkiem 5 regionów (wojewodów) o najgorszej sytuacji pandemicznej, gdzie 1 maja poluzowano ograniczenia. Od 4 maja rząd zezwolił na ponowne otwarcie centrów handlowych, dużych sklepów meblowych i sprzętowych, galerii sztuki i muzeów, a także na edukację osobistą w klasach 1-3 szkół podstawowych. Niektóre wymagania sanitarne, takie jak maksymalna dozwolona liczba osób (1 osoba na 15 metrów kwadratowych), nadal obowiązują w ponownie otwartych obiektach. Władze nakreśliły również mapę drogową dalszego ponownego otwarcia gospodarki, pod warunkiem rozwoju pandemii.

W związku z poprawiającą się sytuacją pandemiczną rząd przystąpił do ponownego otwarcia kin, teatrów i oper w reżimach sanitarnych (dystans, maski na twarz) z połową pojemności od 15 maja. Koncerty halowe o połowie pojemności) były dozwolone od 26 maja, a zgromadzenia publiczne do 50 osób od 29 maja. Hotele zostały ponownie otwarte 8 maja (maks. 50 procent pojemności). Obsługa na świeżym powietrzu we wszystkich restauracjach była dozwolona 15 maja, a usługa wewnętrzna 28 maja. Począwszy od 28 maja rząd ponownie otworzył działalność klubów fitness, siłowni i basenów w reżimach sanitarnych. Szkoły podstawowe i średnie powróciły do edukacji osobistej 31 maja. Wesela, pogrzeby i podobne imprezy okolicznościowe dla maksymalnie 25 osób były dozwolone na świeżym powietrzu od 8 maja, z limitem zwiększonym do 50 osób, a imprezy halowe dozwolone od 28 maja. Rząd zapowiedział dalsze poluzowanie restrykcji od 6 czerwca, przy czym limit osób dozwolonych na różnych imprezach zwiększono z 50 do 150 osób, większą liczbę pasażerów w komunikacji miejskiej (pojemność 3/4), a także wznowienie osobistych konferencji, wystaw i targów. 13 czerwca rząd złagodził środki powstrzymywania, szczególnie w sektorach o wysokim kontakcie, umożliwiając usługi gastronomiczne w kinach, teatrach i innych instytucjach kultury, a także na koncertach. Od 26 czerwca limity pojemności zostały zwiększone do 75 procent dla kin, teatrów, hoteli, restauracji, a limit dla siłowni został zwiększony do 1 osoby na 10 metrów kwadratowych. W wydarzeniach i spotkaniach organizowanych wewnątrz pomieszczeń, w tym dyskotekach, bierze udział maksymalnie 150 osób. Przepustowość transportu publicznego wzrosła do 100 procent, przy zachowaniu obowiązkowych masek na twarz. Publiczność na imprezach sportowych mogła pomieścić do 50 procent pojemności. Osoby w pełni zaszczepione nie są wliczane do wyżej wymienionych ograniczeń pojemności.

Program szczepień przeciwko SARS-CoV-2 został uruchomiony 27 grudnia, a personel medyczny jest grupą priorytetową. Krajowa Strategia Szczepień zakłada, że wszystkie 31 milionów dorosłych Polaków zostanie zaszczepionych nie później niż na początku 2023 r., choć jeśli pięć wybranych szczepionek zostanie wyprodukowanych szybciej, może to zostać przyspieszone do połowy 2022 r. Do 29 czerwca całkowita liczba szczepień osiągnęła 28,8 miliona, przy czym 44 procent populacji otrzymało co najmniej jedną dawkę, a 34 procent populacji w pełni zaszczepiło się. Populacja w wieku powyżej 12 lat kwalifikuje się obecnie do szczepienia.

Kluczowe reakcje polityczne na dzień 30 czerwca 2021 r.

FISKALNY

Reakcja polityki fiskalnej na pierwszą falę pandemii była spora, szacowana na 116 mld zł (5,2 proc. PKB). Zatwierdzono także nowe gwarancje kredytowe i mikropożyczki dla przedsiębiorców szacowane na 74 mld zł (3,3 proc. PKB). Dodatkowo Polski Fundusz Rozwoju sfinansował program płynnościowy dla przedsiębiorstw o wartości 100 mld zł (4,5 proc. PKB). Większość środków wygasła już, z wyjątkiem programu pożyczek płynnościowych PFR dla dużych firm. Kluczowe środki obejmują:

Dodatkowe fundusze na sprzęt i materiały szpitalne;

Dopłaty do wynagrodzeń dla pracowników dotkniętych przedsiębiorstw i osób samozatrudnionych. Przedsiębiorcy, niezależnie od ich wielkości, mogą ubiegać się o trzymiesięczną dotację w przypadku przestojów w pracy lub skrócenia czasu pracy. Dotacja ta pokrywa składki na ubezpieczenia społeczne i wynosi od 50 do 90 proc. minimalnego wynagrodzenia dla każdego pracownika, w zależności od odnotowanego spadku obrotów w 2020 r. Dotacja obejmuje pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony.

Zwiększone gwarancje z krajowego banku rozwoju (BGK) dla przedsiębiorstw. Powstanie nowy Fundusz Gwarancji Płynności w BGK oferujący gwarancje na kredyty zaciągane przez średnie i duże firmy;

Dodatkowe pożyczki dla mikroprzedsiębiorstw;

Odroczenie lub anulowanie składek na ubezpieczenie społeczne. Dla mikrofirm zatrudniających do 9 pracowników składki na ubezpieczenie społeczne są objęte budżetem na 3 miesiące. W przypadku firm zatrudniających od 10 do 49 pracowników 50 proc. składek na ubezpieczenia społeczne pokrywa budżet. Możliwe odroczenie, płatność w ratach lub anulowanie podatków. Samozatrudnieni i pracownicy pracujący na umowach cywilnoprawnych mogą otrzymać jednorazowe świadczenie.

Odliczenie tegorocznych strat za rozliczenie podatkowe za 2021 r. (zeznania podatkowe za 2019 r. mogą zostać skorygowane w celu odliczenia strat z 2020 r. od dochodu za 2019 r.);

Zasiłek dla rodziców małych dzieci związany z zamknięciem szkół;

"Świadczenie solidarnościowe" dla tych, którzy stracili pracę po 15 marca, wypłacane przez trzy miesiące (czerwiec-sierpień);

Wzrost zasiłku dla bezrobotnych o 39 procent w ciągu pierwszych 90 dni bezrobocia;

Aby wesprzeć lokalną branżę turystyczną i rodziny z dziećmi, wprowadzono voucher turystyczny, zapewniający każdemu dziecku uprawnionemu do świadczeń Rodzina 500+ jednorazowy voucher o wartości 500 zł do wydania w hotelach lub na imprezach turystycznych w Polsce.

Utworzenie nowego funduszu (FUNDUSZ COVID) dedykowanego walce z negatywnymi skutkami pandemii o wielkości bilansowej 100 mld zł (przychody i wydatki na poziomie 100 mld zł). Fundusz jest nadzorowany przez Prezesa Rady Ministrów, ale przepływy z funduszu będą przekazywane różnym ministrom i innym instytucjom zaangażowanym w zwalczanie negatywnych skutków pandemii. Przychody pozyskujemy poprzez emisję obligacji przez BGK (obligacje są gwarantowane przez Skarb Państwa).

Wsparcie finansowe zadań inwestycyjnych zarządzanych przez samorządy (w ramach nowej uchwały rządowej do 12 mld zł zostanie przeznaczone na wzmocnienie procesów inwestycyjnych w samorządach jako Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych). Wsparcie zostanie przekazane na projekty o wartości co najmniej 400000 zł. Celem nowego mechanizmu jest ożywienie inwestycji publicznych w podsektorze samorządowym. Finansowanie zapewni Fundusz COVID, w wyniku czego jego bilans może zostać powiększony o dodatkowe 12 mld zł (po stronie dochodów i wydatków). Samorząd mógłby przeznaczyć te środki do końca 2022 roku.

Dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych w celu zapewnienia płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym COVID-19. Nowy fundusz w BGK został utworzony (Fundusz Dotacji) w celu wsparcia firm dotkniętych pandemią poprzez wypłatę dotacji na obniżenie oprocentowania kredytów obrotowych udzielanych przez banki. Koszt fiskalny nowego mechanizmu na 2020 r. wyniesie do 0,3 mld zł.

Polski Fundusz Rozwoju udziela pożyczek płynnościowych i dotacji dla mikro, małych/średnich i dużych przedsiębiorstw. Łączna wartość programu wynosi 100 mld zł. Do 70 proc. finansowania może być bezzwrotne, po spełnieniu odpowiednich warunków związanych z utrzymaniem zatrudnienia, kontynuowaniem działalności gospodarczej oraz poziomem utraconej sprzedaży.

Zezwolenia dla pracowników zagranicznych są przedłużane na pobyt w Polsce i pracę.

Dodatkowe wsparcie dla inwestycji publicznych w infrastrukturę drogową i kolejową. Oraz 1 mld zł na wsparcie sytuacji operacyjnej firm zarządzających portami lotniczymi.

W odpowiedzi na drugą falę pandemii, 4 listopada ogłoszono tarczę antykryzysową 6.0, która została zatwierdzona przez prezydenta 15 grudnia. Dodatkowe środki fiskalne są skierowane do najbardziej dotkniętych sektorów gospodarki i obejmują zwolnienia ze składek na ubezpieczenie społeczne, subsydiowane pożyczki, subsydia płacowe i świadczenia dla osób samozatrudnionych. Szacowany koszt takiego wsparcia to około 1,7 proc. PKB, w tym ogłoszone 19 stycznia i 2 lutego rozszerzenie tarczy PFR na niektóre nowe oddziały. Biorąc pod uwagę pogarszającą się sytuację pandemiczną podczas trzeciej fali COVID-19, środki te zostały w konsekwencji rozszerzone na nowe oddziały i przedłużone na marzec i kwiecień. Programy kredytów płynnościowych PFR dla dużych firm zostały przedłużone do 3 kwartału 2021 r., a rozpatrywanie wniosków od małych firm zostało przedłużone do 23 sierpnia 2021 r. Kluczowe środki obejmują:

Współfinansowanie kosztów stałych dla MŚP w branżach najbardziej dotkniętych ograniczeniami. Dotacje w ramach Tarczy Finansowej PFR w wysokości do 70 proc. kosztów stałych niepokrytych przychodami, jeżeli przychody spadły o 30 proc. w porównaniu z analogicznym okresem w 2019 r.

Umorzenie dotacji i części zwrotnej kredytów płynnościowych PFR dla mikrofirm i MŚP, które są dotknięte nowymi ograniczeniami sanitarnymi, jeśli ich przychody w okresie od marca 2020 r. do marca-2021 r. spadną o co najmniej 30 proc. rok do roku.

Przedłużenie programu Tarcza Finansowa dla dużych Firm do 31 marca 2021 r. (wnioski) i 31 czerwca 2021 r. (płatności). Zmiana zasad obliczania szkód z powodu COVID-19 w preferencyjnych pożyczkach od obecnego marca - sierpnia 2020 r. do marca 2020 r. - marca 2021 r., zgodnie z pierwotnym kształtem programu.

Kontynuacja gwarancji minimalnych dla MŚP oraz gwarancji płynności dla dużych firm, co wymaga koordynacji z Komisją Europejską w sprawie możliwości dopłat na pokrycie rat dla kredytów o terminie zapadalności 6 lat dla branż dotkniętych ograniczeniami.

Kontynuacja dopłat do miejsc pracy w postaci przestojów i skrócenia czasu pracy.

Rozszerzenie świadczenia z tytułu zawieszenia działalności na osoby prowadzące działalność na własny rachunek w branżach podlegających ograniczeniom.

Zwolnienie ze składek na ubezpieczenie społeczne dla branż dotkniętych ograniczeniami.

Dofinansowanie zmiany zakresu działań w ramach dotacji dla biznesu; zwiększenie kwoty dofinansowania z 6 do 8-krotności przeciętnego wynagrodzenia i rozszerzenie go poprzez dofinansowanie nie tylko nowych działań, ale także zmian w zakresie bieżącej działalności dla branż dotkniętych ograniczeniami.

Polityka drugiej szansy: Dofinansowanie przez Agencję Rozwoju Przemysłu (ARP) kosztów związanych z restrukturyzacją przedsiębiorstw.

Dofinansowanie leasingu w sektorze transportu.

Voucher w wysokości 500 zł dla wszystkich nauczycieli na pokrycie wydatków na sprzęt informatyczny niezbędny do prowadzenia nauczania zdalnego.

Według wstępnych szacunków rządowych ponadprzeciętny koszt fiskalny działań antykryzysowych wyniósł w 2020 r. 41/4 proc. PKB.

MONETARNE I MAKROFINANSOWE

Narodowy Bank Polski (NBP) obniżył stopę procentową o 140 pb do 10 pb, przy czym obniżki stóp 17 marca 2020 r. (50 pb), 8 kwietnia (50 pb) i 28 maja (40 pb), od 17 marca. NBP zapewnił bankom płynność, obniżył stopę rezerwy obowiązkowej z 3,5 do 0,5 proc. oraz zmienił oprocentowanie rezerw obowiązkowych do poziomu równego stopie procentowej polityki. NBP nabył również polskie papiery skarbowe na rynku wtórnym, a 8 kwietnia 2020 r. rozszerzył kwalifikowane papiery wartościowe o papiery gwarantowane przez Skarb Państwa. NBP wprowadził również program finansowania kredytów bankowych dla przedsiębiorstw. Do 16 czerwca 2021 r. NBP nabył 135,8 mld zł (5,8 proc. PKB 2020 r.) w obligacjach skarbowych i gwarantowanych przez rząd papierach wartościowych na rynku wtórnym.

Ponadto zniesiono 3-procentowy bufor ryzyka systemowego dla bankowych wymogów kapitałowych. Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) zapowiedziała działania związane z rezerwami i przeklasyfikowaniem kredytów dla istniejących MŚP/mikroprzedsiębiorstw, aby umożliwić rozłożenie wpływu strat kredytowych na dłuższy okres. Przyznano pewną elastyczność w sposobie spełniania przez banki wymogów kapitałowych i płynnościowych, a KNF akceptuje traktowanie gwarancji BGK jako spełnienia warunku "zabezpieczenia specjalnego". KNF przyjęła elastyczne podejście do procesu zatwierdzania długoterminowych środków gwarancyjnych w ramach Wypłacalność II dla sektora ubezpieczeń. KNF zaleciła również obniżenie wagi ryzyka dla nieruchomości kredytobiorców, które nie są wykorzystywane do najmu, co obniżyłoby wymogi kapitałowe banku. Dodatkowo Związek Banków Polskich zalecił dobrowolne odroczenie spłaty kredytu dla poszkodowanych kredytobiorców na okres do trzech miesięcy. Banki zwiększyły również limity dla zbliżeniowych kart kredytowych.

KURS WALUTOWY I BILANS PŁATNICZY

NBP interweniował na rynku walutowym w drugiej połowie grudnia 2021 r. poprzez zakup walut obcych, w celu wzmocnienia transmisji akomodacyjnej polityki pieniężnej.