De jaren 1930 liggen voor ons
Toen hij het over de jaren dertig had, dacht Granel aan het fascisme (Italië), het nationaalsocialisme (Duitsland) en het stalinisme (Sovjet-Unie), drie politieke pogingen om Europa een "nieuwe orde" op te leggen.
In zijn lezing toonde Granel aan dat de Europese intellectuele en politieke klasse in de jaren 1930 net zo blind was als in de jaren 1990 [en vandaag].
Leon Blum (+1950), een Jood en leider van de Franse socialisten, merkte naar aanleiding van de Duitse verkiezingen van juli 1932 op dat tegenover de vertegenwoordigers van het oude Duitsland, "Hitler het symbool is van de geest van verandering, vernieuwing en revolutie".
De Franse filosofen Georges Bataille (+1962) en André Breton (+1966) schreven: "Wij geven in ieder geval de voorkeur aan de anti-diplomatieke brutaliteit van Hitler, die nog vreedzamer is dan de kwijlende opwinding van diplomaten en politici".
Voor Granel werden zowel de jaren 1930 als de jaren 1990 gekenmerkt door een "voorrang van het oneindige boven het eindige", dat op elk gebied - economisch, wetenschappelijk, cultureel - de ethische, politieke en religieuze barrières wilde opheffen die het tot dan toe op de een of andere manier hadden ingeperkt.
Hij heeft aangetoond dat een dergelijk proces van "infinitisering" van elk aspect van het sociale leven alleen maar kan leiden tot zelfvernietiging.
Agamben zegt dat we niet moeten verwachten dat deze afwijkende gebeurtenissen zich vandaag de dag in dezelfde vorm zullen herhalen als in de jaren 1930, maar eerder - zoals Amadeo Bordiga zei over de overwinnaars van de Tweede Wereldoorlog - dat de overwinnaars de uitvoerders zouden zijn van de overwonnenen.
Overal, merkt Agamben op, treden regeringen van welke kleur dan ook op als uitvoerders van hetzelfde testament.
Overal zien we de blinde voortzetting van hetzelfde onbegrensde proces van productieverhoging en technologische ontwikkeling, dat het menselijk leven reduceert tot zijn biologische basis, elke andere inspiratie dan het naakte leven afzweert en bereid is zijn politieke bestaan zonder reserve op te offeren, zoals we de afgelopen drie jaar hebben gezien [Covid].
Vergeleken met de jaren negentig zijn de tekenen van verblinding, gebrek aan denken en dreigende zelfvernietiging duizelingwekkend toegenomen, schrijft Agamben.
Alles wijst erop dat de postindustriële samenlevingen van het Westen de extreme fase ingaan van een proces waarvan de gevolgen catastrofaal zouden kunnen zijn.
Afbeelding: Giorgio Agamben, Gérard Granel © wikicommons, CC BY-SA, AI-vertaling