Bp Cisło w Dzień Judaizmu: jesteśmy tu jako bracia – starsi i młodsi
Kościół w Polsce obchodził w czwartek XVIII Dzień Judaizmu. Centralne obchody rozpoczęły się modlitwą chrześcijan i Żydów przy Międzynarodowym Pomniku Ofiar Obozu Auschwitz-Birkenau. Następnie, w Bielsku-Białej, odbyła się sesja naukowa, ogłoszenie "Apelu o upamiętnienie Żydów, naszych współobywateli i sąsiadów", nabożeństwo w katedrze i spotkanie w Gminie Wyznaniowej Żydowskiej.
Tegorocznym obchodom towarzyszyło hasło: "Szukałem Pana a On mnie wysłuchał i uwolnił od wszelkiej trwogi" (Ps 32,5). Celem Dnia Judaizmu jest pogłębianie dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, a także modlitwa i refleksja nad związkami obu religii. Gospodarzem tegorocznych uroczystości jest diecezja bielsko-żywiecka, na terenie której znajduje się były niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau, w którym zginęło ponad milion ludzi, głównie Żydów.
Centralne obchody rozpoczęły się przy Międzynarodowym Pomniku Ofiar Obozu Auschwitz-Birkenau. Nieopodal ruin zburzonych komór gazowych i krematoriów modlili się m.in. Michael Schudrich – naczelny rabin Polski, bp Roman Pindel – biskup bielsko-żywiecki, bp Mieczysław Cisło – przewodniczący Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem Rady ds. Dialogu Religijnego Konferencji Episkopatu Polski, bp Paweł Anweiler – biskup diecezji cieszyńskiej Kościoła ewangelicko-augsburskiego, przedstawiciele Centrum Dialogu i Modlitwy, Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, władz Oświęcimia, członkowie Drogi Neokatechumenalnej, księża, zakonnicy i zakonnice.
Zgromadzonych powitał bp Pindel, który zwrócił uwagę, że obchody XVIII Dnia Judaizmu zaczynają się w Miejscu Pamięci, aby w przededniu 70. rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau przypomnieć tych, którzy tu cierpieli i ginęli, aby się za nich modlić i prosić Boga o pokój.
Odczytano m.in. fragmenty wspomnień Primo Leviego, jednego z ocalałych Żydów. Szczególnie wstrząsająco zabrzmiały odczytane fragmenty zapisków Salmena Leventala, członka obozowego Sonderkommanda, specjalnej grupy Żydów, którą niemieccy esesmani zmuszali do pracy przy usuwaniu ciał z komór gazowych i przy paleniu zwłok.
Wspólnie modlono się słowami Psalmu 22: „Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił?”. Rabin Michael Schudrich odśpiewał modlitwę za zmarłych „El male rachamim”(Boże pełen miłosierdzia), a kolejną modlitwę wypowiedział bp Anweiler. „Wielki Boże, do Ciebie się tutaj modlimy o pokój na świecie prosimy i każdemu sercu tego życzymy” – modlił się luterański duchowny.
Biskup pomocniczy diecezji bielsko-żywieckiej Piotr Greger odczytał modlitwę Jana Pawła II z Dnia Przebaczenia Wielkiego Jubileuszu 2000 r.: „Boże naszych ojców, który wybrałeś Abrahama i jego potomstwo, aby Twoje imię zostało zaniesione narodom: bolejemy głęboko nad postępowaniem tych, którzy w ciągu dziejów przysporzyli cierpień tym Twoim synom, a prosząc Cię o przebaczenie pragniemy tworzyć trwałą więź prawdziwego braterstwa z ludem przymierza”.
Z kolei bp Cisło przypomniał modlitwę Jana Pawła II w intencji Narodu Żydowskiego z Umschlgplatz w Warszawie. „Wysłuchaj naszych modlitw, jakie zanosimy za naród żydowski, który – ze względu na swoich przodków – jest Tobie nadal bardzo drogi. Wzbudzaj w nim nieustannie coraz żywsze pragnienie zgłębienia Twojej prawdy i Twojej miłości. Wspomagaj go, by zabiegając o pokój i sprawiedliwość, mógł objawiać światu moc Twego błogosławieństwa” – zabrzmiały słowa papieża.
Bp Pindel wypowiedział słowa biblijnego błogosławieństwa Aaronowego. „Niech cię Pan błogosławi i strzeże. Niech Pan rozpromieni oblicze swe nad tobą, niech cię obdarzy swą łaską. Niech zwróci ku tobie oblicze swoje i niech cię obdarzy pokojem!” – modlił się ordynariusz bielsko-żywiecki. Na zakończenie wszyscy zapalili znicze pod pomnikiem.
Dalsza część obchodów odbyła się w Bielsku-Białej. - Bielsko-Biała jest właściwym miejscem obchodów Dnia Judaizmu - powiedział prezydent Jacek Krywult, otwierając spotkanie w Ratuszu. Przypomniał, że od lat 60. XIX wieku istnieje tutaj Gmina Żydowska, a przed wojną Żydzi stanowili 25% mieszkańców miasta. Dziś współpraca miasta z Gminą Wyznaniową Żydowską dotyczy przede wszystkim historii, edukacji i kultury.
- Dzień Judaizmu przeżywamy w Bielsku w dialogu i na wspólnej modlitwie - powiedział z kolei biskup bielsko-żywiecki Roman Pindel. Przeczytał fragmenty „Kręgu Biblijnego” Romana Brandstaettera o czytaniu Pisma Świętego w jego domu rodzinnym, umywaniu rąk przed jego lekturą i uroczystym otwarciem Księgi, co znaczy, że równocześnie w tej chwili otwierają się niebiańskie podwoje Miłosierdzia.
- Gromadzimy się po to, by chrześcijanie i Żydzi nie musieli obalać przesądów, by budować szacunek dla wiary sąsiadów i kolegów z klasy - podsumował biskup.
O reakcjach i lęku bielskich Żydów, którzy byli tu głównie niemieckojęzyczni, u progu narastającego w Niemczech totalitaryzmu hitlerowskiego - opowiadał w znakomitym wykładzie dr Jacek Proszyk. Opowiadał też o solidarności miejscowych katolików i luteran z coraz bardziej zagrożonymi Żydami. Już sam tytuł wykładu: „Dziś synagogi – jutro Kościoły”, nawiązywał do publikacji bielskiego „Głosu Prawdy” w komentarzu na „noc kryształową” z listopada 1938 r. Pismo to w proroczych słowach ostrzegało przed biernością wobec narastającego totalitaryzmu, co grozić może tragicznymi skutkami. Ostrzegało też przed wielkim „grzechem zaniedbania”, jaki może się dokonać w tej dziedzinie wśród europejskich narodów. Zaledwie w kilka lat później niemal wszyscy Żydzi z Bielska i Białej zostali zamordowani w Auschwitz.
Podczas konferencji naukowej w gmachu Rady Miasta bp Mieczysław Cisło odczytał "Apel o upamiętnienie Żydów, naszych współobywateli i sąsiadów". Zwracając się do księży, władz lokalnych i wiernych Komitet KEP ds. Dialogu z Judaizmem przypomina, że przez 1000 lat Polska była ziemią gościnną dla Żydów, usuwanych z wielu krajów europejskich. Natomiast Zagłada – dokonana tu podczas II wojny światowej – sprawiła, że choć przestrzeń żydowska w Polsce niemal już nie istnieje, to wciąż jest istotnym elementem pamięci zarówno żydowskiej jak i polskiej. W związku z tym zaapelowano do kapłanów o wyjście z inicjatywą upamiętnienia społeczności żydowskiej w tych miejscowościach, gdzie ona zamieszkiwała, a do wiernych i władz lokalnych o pomoc w tej sprawie.
"Być może dawna synagoga, cmentarz żydowski czy mogiły ofiar Holokaustu nie poszły całkiem w niepamięć i da się coś zrobić na rzecz ich odnowy" - zaznacza się w dokumencie. Apel przypomina, że nie możemy wobec tej sprawy przechodzić obojętnie, i że jest to nasz obowiązek sumienia.
Podczas dyskusji panelowej wokół tegorocznego hasła Dnia Judaizmu: „Szukałem Pana a On mnie wysłuchał i uwolnił od wszelkiej trwogi” (Ps. 34, 5) rabin Michael Schudrich wyznał, że dzięki Janowi Pawłowi II jest lepszym Żydem. „Dzięki niemu szanuję bardziej moją tożsamość, ale też jestem bardziej otwarty na innych” – powiedział naczelny rabin Polski.
W dyskusji wzięli też udział bp Cisło, przewodniczący Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem KEP, bp Paweł Anweiler, biskup diecezji cieszyńskiej Kościoła ewangelicko-augsburskiego oraz ks. Manfred Deselaers, wiceprezes Fundacji Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęcimiu.
Rabin Schudrich przyznał, że ten werset jest bardzo ważny na tegoroczny Dzień Judaizmu. Wyznał, że to dzięki zaufaniu Bogu strach jest czymś, czego nie zna. A zaufanie Bogu zobowiązuje do większej otwartości na cały świat, a przede wszystkim na drugiego człowieka. - A dzięki otwarciu nasza wiara staje się o wiele bogatsza - dodał.
Rabin ocenił, że 25 lat wolności jest czasem, kiedy Polacy i Żydzi uczą się na nowo ze sobą rozmawiać. W tym okresie we wzajemnych relacjach zaszło bardzo wiele pozytywnych zmian.
Podkreślił, że on sam potrzebę otwarcia na drugiego, także człowieka innej wiary, zrozumiał dzięki dwóm papieżom: Janowi XXIII i Janowi Pawłowi II.
Tegorocznym obchodom towarzyszyło hasło: "Szukałem Pana a On mnie wysłuchał i uwolnił od wszelkiej trwogi" (Ps 32,5). Celem Dnia Judaizmu jest pogłębianie dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, a także modlitwa i refleksja nad związkami obu religii. Gospodarzem tegorocznych uroczystości jest diecezja bielsko-żywiecka, na terenie której znajduje się były niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau, w którym zginęło ponad milion ludzi, głównie Żydów.
Centralne obchody rozpoczęły się przy Międzynarodowym Pomniku Ofiar Obozu Auschwitz-Birkenau. Nieopodal ruin zburzonych komór gazowych i krematoriów modlili się m.in. Michael Schudrich – naczelny rabin Polski, bp Roman Pindel – biskup bielsko-żywiecki, bp Mieczysław Cisło – przewodniczący Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem Rady ds. Dialogu Religijnego Konferencji Episkopatu Polski, bp Paweł Anweiler – biskup diecezji cieszyńskiej Kościoła ewangelicko-augsburskiego, przedstawiciele Centrum Dialogu i Modlitwy, Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, władz Oświęcimia, członkowie Drogi Neokatechumenalnej, księża, zakonnicy i zakonnice.
Zgromadzonych powitał bp Pindel, który zwrócił uwagę, że obchody XVIII Dnia Judaizmu zaczynają się w Miejscu Pamięci, aby w przededniu 70. rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau przypomnieć tych, którzy tu cierpieli i ginęli, aby się za nich modlić i prosić Boga o pokój.
Odczytano m.in. fragmenty wspomnień Primo Leviego, jednego z ocalałych Żydów. Szczególnie wstrząsająco zabrzmiały odczytane fragmenty zapisków Salmena Leventala, członka obozowego Sonderkommanda, specjalnej grupy Żydów, którą niemieccy esesmani zmuszali do pracy przy usuwaniu ciał z komór gazowych i przy paleniu zwłok.
Wspólnie modlono się słowami Psalmu 22: „Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił?”. Rabin Michael Schudrich odśpiewał modlitwę za zmarłych „El male rachamim”(Boże pełen miłosierdzia), a kolejną modlitwę wypowiedział bp Anweiler. „Wielki Boże, do Ciebie się tutaj modlimy o pokój na świecie prosimy i każdemu sercu tego życzymy” – modlił się luterański duchowny.
Biskup pomocniczy diecezji bielsko-żywieckiej Piotr Greger odczytał modlitwę Jana Pawła II z Dnia Przebaczenia Wielkiego Jubileuszu 2000 r.: „Boże naszych ojców, który wybrałeś Abrahama i jego potomstwo, aby Twoje imię zostało zaniesione narodom: bolejemy głęboko nad postępowaniem tych, którzy w ciągu dziejów przysporzyli cierpień tym Twoim synom, a prosząc Cię o przebaczenie pragniemy tworzyć trwałą więź prawdziwego braterstwa z ludem przymierza”.
Z kolei bp Cisło przypomniał modlitwę Jana Pawła II w intencji Narodu Żydowskiego z Umschlgplatz w Warszawie. „Wysłuchaj naszych modlitw, jakie zanosimy za naród żydowski, który – ze względu na swoich przodków – jest Tobie nadal bardzo drogi. Wzbudzaj w nim nieustannie coraz żywsze pragnienie zgłębienia Twojej prawdy i Twojej miłości. Wspomagaj go, by zabiegając o pokój i sprawiedliwość, mógł objawiać światu moc Twego błogosławieństwa” – zabrzmiały słowa papieża.
Bp Pindel wypowiedział słowa biblijnego błogosławieństwa Aaronowego. „Niech cię Pan błogosławi i strzeże. Niech Pan rozpromieni oblicze swe nad tobą, niech cię obdarzy swą łaską. Niech zwróci ku tobie oblicze swoje i niech cię obdarzy pokojem!” – modlił się ordynariusz bielsko-żywiecki. Na zakończenie wszyscy zapalili znicze pod pomnikiem.
Dalsza część obchodów odbyła się w Bielsku-Białej. - Bielsko-Biała jest właściwym miejscem obchodów Dnia Judaizmu - powiedział prezydent Jacek Krywult, otwierając spotkanie w Ratuszu. Przypomniał, że od lat 60. XIX wieku istnieje tutaj Gmina Żydowska, a przed wojną Żydzi stanowili 25% mieszkańców miasta. Dziś współpraca miasta z Gminą Wyznaniową Żydowską dotyczy przede wszystkim historii, edukacji i kultury.
- Dzień Judaizmu przeżywamy w Bielsku w dialogu i na wspólnej modlitwie - powiedział z kolei biskup bielsko-żywiecki Roman Pindel. Przeczytał fragmenty „Kręgu Biblijnego” Romana Brandstaettera o czytaniu Pisma Świętego w jego domu rodzinnym, umywaniu rąk przed jego lekturą i uroczystym otwarciem Księgi, co znaczy, że równocześnie w tej chwili otwierają się niebiańskie podwoje Miłosierdzia.
- Gromadzimy się po to, by chrześcijanie i Żydzi nie musieli obalać przesądów, by budować szacunek dla wiary sąsiadów i kolegów z klasy - podsumował biskup.
O reakcjach i lęku bielskich Żydów, którzy byli tu głównie niemieckojęzyczni, u progu narastającego w Niemczech totalitaryzmu hitlerowskiego - opowiadał w znakomitym wykładzie dr Jacek Proszyk. Opowiadał też o solidarności miejscowych katolików i luteran z coraz bardziej zagrożonymi Żydami. Już sam tytuł wykładu: „Dziś synagogi – jutro Kościoły”, nawiązywał do publikacji bielskiego „Głosu Prawdy” w komentarzu na „noc kryształową” z listopada 1938 r. Pismo to w proroczych słowach ostrzegało przed biernością wobec narastającego totalitaryzmu, co grozić może tragicznymi skutkami. Ostrzegało też przed wielkim „grzechem zaniedbania”, jaki może się dokonać w tej dziedzinie wśród europejskich narodów. Zaledwie w kilka lat później niemal wszyscy Żydzi z Bielska i Białej zostali zamordowani w Auschwitz.
Podczas konferencji naukowej w gmachu Rady Miasta bp Mieczysław Cisło odczytał "Apel o upamiętnienie Żydów, naszych współobywateli i sąsiadów". Zwracając się do księży, władz lokalnych i wiernych Komitet KEP ds. Dialogu z Judaizmem przypomina, że przez 1000 lat Polska była ziemią gościnną dla Żydów, usuwanych z wielu krajów europejskich. Natomiast Zagłada – dokonana tu podczas II wojny światowej – sprawiła, że choć przestrzeń żydowska w Polsce niemal już nie istnieje, to wciąż jest istotnym elementem pamięci zarówno żydowskiej jak i polskiej. W związku z tym zaapelowano do kapłanów o wyjście z inicjatywą upamiętnienia społeczności żydowskiej w tych miejscowościach, gdzie ona zamieszkiwała, a do wiernych i władz lokalnych o pomoc w tej sprawie.
"Być może dawna synagoga, cmentarz żydowski czy mogiły ofiar Holokaustu nie poszły całkiem w niepamięć i da się coś zrobić na rzecz ich odnowy" - zaznacza się w dokumencie. Apel przypomina, że nie możemy wobec tej sprawy przechodzić obojętnie, i że jest to nasz obowiązek sumienia.
Podczas dyskusji panelowej wokół tegorocznego hasła Dnia Judaizmu: „Szukałem Pana a On mnie wysłuchał i uwolnił od wszelkiej trwogi” (Ps. 34, 5) rabin Michael Schudrich wyznał, że dzięki Janowi Pawłowi II jest lepszym Żydem. „Dzięki niemu szanuję bardziej moją tożsamość, ale też jestem bardziej otwarty na innych” – powiedział naczelny rabin Polski.
W dyskusji wzięli też udział bp Cisło, przewodniczący Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem KEP, bp Paweł Anweiler, biskup diecezji cieszyńskiej Kościoła ewangelicko-augsburskiego oraz ks. Manfred Deselaers, wiceprezes Fundacji Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęcimiu.
Rabin Schudrich przyznał, że ten werset jest bardzo ważny na tegoroczny Dzień Judaizmu. Wyznał, że to dzięki zaufaniu Bogu strach jest czymś, czego nie zna. A zaufanie Bogu zobowiązuje do większej otwartości na cały świat, a przede wszystkim na drugiego człowieka. - A dzięki otwarciu nasza wiara staje się o wiele bogatsza - dodał.
Rabin ocenił, że 25 lat wolności jest czasem, kiedy Polacy i Żydzi uczą się na nowo ze sobą rozmawiać. W tym okresie we wzajemnych relacjach zaszło bardzo wiele pozytywnych zmian.
Podkreślił, że on sam potrzebę otwarcia na drugiego, także człowieka innej wiary, zrozumiał dzięki dwóm papieżom: Janowi XXIII i Janowi Pawłowi II.
