Posoborowe zmiany w Kościele katolickim
2. Msza św. - Istota
Sobór Trydencki stwierdza nieomylnie: „Jeśli ktoś twierdzi, że ofiara Mszy św. jest tylko ofiarą pochwalną i dziękczynną albo jedynie prostym wspomnieniem ofiary dokonanej na krzyżu, ale nie ofiarą przebłagalna, albo że przynosi korzyść samemu tylko przyjmującemu i że nie powinna być ofiarowana za żywych i umarłych, za grzechy, kary, zadośćuczynienie i inne potrzeby – niech będzie wyklęty!”.
Nowy Katechizm Kościoła Katolickiego wspomina aspekt ofiarny Mszy św., ale dopiero na szóstym miejscu (na dziewięć), kładąc nacisk na aspekt wspólnotowy „zgromadzenia eucharystycznego”. (Warto nb. zauważyć, że w bogatym indeksie rzeczowym wydania polskiego brak jest w ogóle hasła „Msza święta”!)
Język liturgiczny
Kościół w sprawowaniu liturgii używał zawsze języka, który nie był w powszechnym użyciu: najpierw greki (w starożytności), potem łaciny, uznając, że jego ceremonie są przez to bardziej wzniosłe i łatwiej uzmysławiają niedostępność Tajemnic Wiary dla rozumu ludzkiego (podobnie czynili kapłani żydowscy w czasach Pana Jezusa: językiem liturgicznym był hebrajski, podczas gdy cała ludność mówiła po aramejsku).
W nowej liturgii, pomimo iż Sobór Watykański II zalecał szerokie stosowanie łaciny, używane są powszechnie języki narodowe. Ich wprowadzenie miało ułatwić wiernym zrozumienie i łatwiejsze włączanie się w liturgię.
Kierunek sprawowania
W Tradycji
We wszystkich przedsoborowych rytach Mszy św., zarówno Kościoła Zachodniego, jak i Wschodniego, Najświętsza Ofiara była sprawowana w kierunku do Boga. Kapłan był przez to symbolicznie przewodnikiem wiernych, w imieniu których sprawował Ofiarę; ułatwiało to również odpowiednie skupienie – zarówno kapłana, jak i innych uczestników liturgii.
W Nowej Mszy kapłan odwraca się plecami do Pana Jezusa w tabernakulum, a twarzą do wiernych. Uczestnicy liturgii z konieczności koncentrują się na jej „przewodniczącym”, a nie na właściwym adresacie obrzędów – Bogu.
Ołtarz
W Tradycji
Wszystkie Msze św. przed Soborem odprawiane były na ołtarzach – kamiennych albo zawierających kamienną tzw. płytę ołtarzową. W ołtarzu musiały znajdować się relikwie Świętego.
Nowa Msza odprawiana jest na stołach, ustawionych przed ołtarzami albo na ich miejscu. Zdarza się, że kapłani odprawiają ją na jeszcze mniej godnych podstawach, np. na kajaku.
Komunia św.
W Tradycji
Przed Soborem Komunia św. rozdawana była wyłącznie w postawie klęczącej, na język. Obowiązywał post eucharystyczny od północy; zasadę tę zmienił Pius XII, wprowadzając obowiązek postu trzygodzinnego dla osób, które uczestniczyły we Mszach św. odprawianych po południu.
Po Soborze rozpowszechniła się praktyka udzielania Komunii św. na stojąco, a na zachodzie Europy i USA – na rękę. Rozporządzeniem papieża Pawła VI obowiązuje godzinny post eucharystyczny. Czynione są starania wprowadzenia Komunii św. pod dwiema postaciami, co sprzeciwia się nauce Soboru Trydenckiego, który orzekł, iż każdy, kto spożywa Ciało Pańskie, spożywa jednocześnie Jego Krew, która znajduje się w Ciele.
Kalendarz liturgiczny
Cykl tradycyjnego kalendarza liturgicznego obejmował tylko jeden rok – było to naturalne i zgodne z psychiką człowieka.
W nowym kalendarzu wprowadzono trzyletni cykl czytań mszalnych (tzw. A, B i C). Zniesiono niektóre święta (m.in. zakwestionowano istnienie niektórych Świętych, np. św. Jerzego), a część obniżono do wspomnień. Święto Chrystusa Króla przeniesiono z ostatniej niedzieli października na ostatnią niedzielę listopada, czyli na koniec roku liturgicznego, podważając w ten sposób naukę o społecznym panowaniu Chrystusa Króla i stwarzając wrażenie, że będzie On rządził dopiero przy końcu czasów.
Tabernakulum
Przed Soborem
Zawsze zajmowało centralne miejsce na głównym ołtarzu.
Po Soborze
Coraz częściej przenoszone jest na boczny ołtarz.
Ornaty
Przed Soborem w Kościele Zachodnim - najczęściej spotykanym rodzajem ornatu był tzw. ornat rzymski, często pięknie i bogato zdobiony, z widocznym znakiem krzyża na plecach. Ponadto kapłan do Mszy św. zakładał manipularz oraz biret. Strój liturgiczny mógł mieć jeden z siedmiu kolorów; we Mszach św. pogrzebowych stosowany był kolor czarny.
W nowym rycie używa się powszechnie ornatów przypominających dawne ornaty gotyckie (choć zdarza się, że kapłani odprawiają Nową Mszę w ogóle bez ornatu – tylko w stule). Manipularz przestał być używany; biret stosowany jest już tylko podczas pogrzebów (podczas których obowiązuje nb. kolor fioletowy). Kapy (obszernego płaszcza, bogato zdobionego) praktycznie również już się nie używa.
Ministranci
Przed Soborem
Byli wymagani przy Mszy św. trydenckiej. Przy ołtarzu mogli służyć tylko chłopcy i mężczyźni.
Po Soborze
Nowa Msza może się doskonale obyć się bez ministrantów. Do służby ołtarza zostały dopuszczone dziewczęta.
Gesty modlitewne
W dawnej liturgii gestem modlitewnym, wywodzącym się jeszcze ze starożytności, były złączone dłonie – symbol poddania (w ten sposób jeńcy wyciągali ręce w stronę zwycięzców, aby ci je związali).
Po Soborze
Coraz częściej gestem towarzyszącym modlitwie są uniesione na wysokość głowy ręce, wnętrzem dłoni skierowane ku górze. W ten sposób modlą się też m.in. muzułmanie.
TUTAJ ALBUM
