Botaniczna kropelka

Palma – drzewo zwycięstwa i życia
Nazywana królewskim, a nawet świętym drzewem, palma jest symbolem wszystkiego, co długowieczne, wzniosłe i szlachetne. Osiąga ponad 20 metrów wysokości i ma dobrze rozwiniętą tak część naziemną – rozłożysty pióropusz, jak i część podziemną – system korzeniowy. Ilość dorastających do 6 metrów liści w koronie waha się od 80 do nawet 120 sztuk, a jej długie korzenie potrafią sięgać głębokich pokładów wody. Jest to drzewo bardzo wytrzymałe na suszę, upał i wiatr oraz mające zdolność korzystania nawet z zasobów słonej wody. Przy porywistych wichurach jest odporna na złamania, a palowy system korzeniowy trzyma ją mocno w gruncie. Ponadto zewnętrzna warstwa ochronna powala tej roślinie przetrwać temperatury tak 50 stopni powyżej zera, jak również 10 stopni poniżej zera. Drzewo dożywa nawet 400 lat i potrafi w trudnych warunkach rodzić soczyste daktyle przez sto lat, a dobrze pielęgnowana podwaja czas owocowania.
Biblijny gatunek palmy, który opisujemy, to daktylowiec właściwy występujący w Palestynie, a szczególnie w okolicach Jerycha – miasta palm. Roślina ta jest jednym z pierwszych drzew udomowionych przez człowieka. Dzisiaj nie występuje już w stanie dzikim. Uprawiana jest głównie w suchych rejonach Afryki i południowo-zachodniej Azji. Słodkie owoce daktylowca spożywane są w wersji surowej lub suszonej, jak również służą do produkcji syropu zwanego miodem daktylowym.
Na terenach pustynnych palma rodzi nadzieję, wskazując zbłąkanym podróżnikom źródło wody, dając kojący cień oraz karmiąc bogatymi w cukier owocami. A zatem tam, gdzie jest palma, jest i życie. Natomiast zbiorowisko palm zwane oazą tworzy upragnione schronienie i miejsce odpoczynku pustynnych wędrowców.
Rosnąca w wyjątkowo trudnych warunkach pustyni, od wieków palma traktowana była jako symbol życia i zwycięstwa. W czasach antycznych i historii Izraela palmowe liście służyły do okazywania radości, zarówno w przestrzeni życia publicznego (pochody triumfalne), jak i podczas świąt religijnych, co zresztą widać w trakcie uroczystego wjazdu Jezusa do Jerozolimy. W Izraelu gałązki palmowe wykorzystywano podczas Święta Namiotów, przywołując pobyt ludu wybranego na pustyni, któremu za mieszkanie służyły szałasy pokryte właśnie palmami. Sama świątynia Jerozolimska u wejścia i na ścianach udekorowana była malowidłami i rzeźbami przypominającymi liście palmy. Tak próbowano ukazać majestat Boga i w jakiś sposób nawiązać do symboliki rajskiego drzewa życia.
Również ikonografia chrześcijańska ukochała sobie symbol gałązki palmowej. Liście tego drzewa pojawiają się głównie w dłoniach męczenników i wyrażają ich zwycięstwo nad śmiercią oraz posiadanie już życia wiecznego. Podobizny gałązek palmowych spotyka się również ponad inskrypcjami nagrobkowymi, gdzie roślina symbolizuje zwycięstwo nad życiem doczesnym i nawiązanie do życia pozagrobowego. To znak rajskiego życia. Natomiast palma rosnąca pomiędzy dwoma winnymi krzewami w ornamentyce chrześcijańskiej jest symbolem krzyża Chrystusa. Jednakże wyjątkowość tego drzewa uwydatnia najbardziej liturgia, nadając ostatniej niedzieli Wielkiego Postu tytuł Niedzieli Palmowej.
Na koniec w ramach ciekawostki warto wiedzieć, iż elementy palmowe zostały zastosowane także w scenach ukazujących tryumf króla Jana III Sobieskiego, które możemy podziwiać w pałacu na Wilanowie.
„Sprawiedliwy zakwitnie jak palma” Ps 92:13
„Odziani są w białe szaty, a w ręku ich palmy” Ap 7:9
o. Mariusz Wójtowicz OCD