KATECHIZM

RZYMSKO-KATOLICKI

KS. JÓZEF DEHARBE SI

CZĘŚĆ DRUGA

–––––––

O przekroczeniu przykazań

§ 1. O grzechu w ogólności

1. P. Co to jest grzech?

O. Grzech jest rozmyślnym i dobrowolnym przekroczeniem przykazania Boskiego albo kościelnego.

2. P. Ilorakim sposobem można grzeszyć?

O. Można grzeszyć: 1) złą myślą i żądzą, słowami i uczynkami; 2) opuszczeniem dobrego, do którego jesteśmy obowiązani.

3. P. Czy wszystkie grzechy są równie wielkie?

O. Nie; są grzechy wielkie czyli ciężkie, które Pismo św. przyrównuje do tramu, a te nazywają się grzechami śmiertelnymi, są też i mniejsze czyli lekkie, przyrównane w Piśmie św. do źdźbła słomy, a te nazywają się powszednimi grzechami.

4. P. Kiedy popełniamy grzech ciężki czyli śmiertelny?

O. Grzech ciężki czyli śmiertelny popełniamy, jeśli przekraczamy przykazanie Boskie w rzeczy ważnej dobrowolnie i świadomie.

5. P. Dlaczego nazywają się grzechy ciężkie także śmiertelnymi?

O. Grzechy ciężkie nazywają się także śmiertelnymi, ponieważ dusza przez taki grzech traci życie nadprzyrodzone, tj. łaskę poświęcającą, i staje się winną potępienia czyli śmierci wiecznej. – Toteż o takim, który grzech śmiertelny popełnił, mówi Pismo św.: "Masz imię, że żyjesz, aleś jest umarły" (Apok. III, 1).

6. P. Kiedy popełniamy grzech lekki czyli powszedni?

O. Grzech lekki czyli powszedni popełniamy, jeśli przekraczamy przykazanie Boskie albo w małej rzeczy, albo nie zupełnie dobrowolnie w rzeczy ważnej.

7. P. Kiedyż jest przekroczenie przykazania niezupełnie dobrowolnym?

O. Przekroczenie przykazania jest wówczas niezupełnie dobrowolnym, jeśli albo rozum nie poznaje dostatecznie grzechu, albo wola nie całkowicie zgadza się.

8. P. Dlaczego nazywają się grzechy powszednie także lekkimi?

O. Grzechy powszednie nazywają się także lekkimi, ponieważ możemy łatwiej dostąpić ich odpuszczenia nawet bez spowiedzi, jeśli tylko żałujemy za nie.

9. P. Czy tylko grzechów ciężkich powinniśmy się wystrzegać?

O. Nie; każdego grzechu, bądź ciężkiego, bądź lekkiego, powinniśmy się lękać i wystrzegać jako największego złego na ziemi.

10. P. Co powinno nas odstraszać od popełnienia grzechu?

O. Od popełnienia grzechu powinno nas odstraszać rozważanie jego złości i nieszczęsnych skutków.

11. P. Z czego poznajemy złość grzechu ciężkiego?

O. Złość ciężkiego grzechu poznajemy stąd, że każdy grzech ciężki jest:

1) niezmierną obrazą Boga, naszego najwyższego Pana;

2) haniebną niewdzięcznością względem Boga, naszego najdobrotliwszego Ojca;

3) potępienia godnym wiarołomstwem, względem naszego najmiłościwszego Zbawiciela. – Dlatego mówi Pismo św.: "Jeśli kto nie miłuje Pana naszego Jezusa Chrystusa, niech będzie przeklęty" (I Kor. XVI, 22).

*12. P. Z czego poznajemy najlepiej, jak złą i karygodną rzeczą jest obraza Boga?

O. Poznajemy to: 1) z ciężkiej kary, która spotkała złych aniołów i naszych pierwszych rodziców; 2) z wiecznej kary piekła, na którą zasługuje każdy grzech śmiertelny; 3) z gorzkiej męki i śmierci, które poniósł Syn Boży za nasze grzechy.

13. P. Które są skutki grzechu śmiertelnego?

O. Grzech śmiertelny pozbawia nas: 1) miłości i przyjaźni Boga; 2) wszystkich zasług i prawa do nieba; 3) ściąga na nas w tym życiu rozliczne kary Boskie, a w przyszłym życiu wieczne potępienie. – Przykładem tego Kain i Judasz. Dlatego mówi Pismo św.: "Którzy czynią grzech i nieprawość, są nieprzyjaciółmi duszy swojej" (Tob. XII, 10).

14. P. Dlaczego powinniśmy się wystrzegać troskliwie nawet grzechów powszednich?

O. Powinniśmy się wystrzegać troskliwie nawet grzechów powszednich, ponieważ:

1) grzechy powszednie także obrażają Boga;

2) wstrzymują wiele łask, których nam Bóg chce użyczyć;

3) pociągają za sobą rozliczne kary Boskie;

4) prowadzą zwolna do grzechów ciężkich, bo "Kto w małym jest niesprawiedliwym, – mówi Pismo św. – i w większym jest niesprawiedliwym" (Łk. XVI, 10).

Upomnienie: Pamiętaj zawsze o tych słowach Pisma św.: "Synu mój, po wszystkie dni życia twego, miej na pamięci Boga, a strzeż się, byś kiedyś na grzech nie przyzwolił. – Ubogi wprawdzie żywot wiedziemy, ale wiele dobrego mieć będziemy, jeśli się będziem bać Boga, a odstąpimy od wszelakiego grzechu, i będziemy dobrze czynić" (Tob. IV, 6. 23).

§ 2. O rozmaitych rodzajach grzechu

15. P. Jakie jeszcze rozróżniamy rodzaje grzechów?

O. Rozróżniamy jeszcze: 1) 7 grzechów głównych; 2) 6 grzechów przeciw Duchowi Świętemu; 3) 4 grzechy do nieba o pomstę wołające; 4) 9 grzechów cudzych.

16. P. Które są grzechy główne?

O. Grzechy główne są: 1) pycha; 2) łakomstwo; 3) nieczystość; 4) zazdrość; 5) niemierność w jedzeniu i piciu; 6) gniew; 7) lenistwo.

17. P. Dlaczego nazywają się te grzechy głównymi?

O. One nazywają się głównymi, ponieważ z nich pochodzą wszystkie inne.

18. P. Kto grzeszy pychą?

O. Pychą grzeszy, kto się sam nad miarę wynosi, nie oddaje Bogu należnej chwały, i pogardza bliźnim. – Pismo św. mówi, że "pycha jest obmierzłą przed Bogiem i przed ludźmi, i początkiem każdego grzechu" (Ekli. X, 7. 15). A jak ją Bóg karze, widzimy na Lucyferze, Nabuchodonozorze i wielu innych.

19. P. Kto grzeszy łakomstwem?

O. Łakomstwem grzeszy, kto zbytecznie miłuje dobra doczesne, i pożąda ich bez miary, a dla ubogich jest nielitościwym: – "Nic nie jest złośliwszego – mówi Pismo św. – jak miłować pieniądze, bo ten i duszę swoją ma przedajną" (Ekli. X, 10). Przykładami są: król Achab i Judasz.

20. P. Kto grzeszy nieczystością?

O. Nieczystością grzeszy, kto sobie pozwala nieczystych myśli, żądz, słów lub uczynków, które przeciwne są świętej skromności.

21. P. Kto grzeszy zazdrością?

O. Zazdrością grzeszy, kto bliźniemu nie życzy dobra, jakie posiada, smuci się jego pomyślnością, a cieszy z jego nieszczęścia (niepowodzenia). – Zazdrość jest grzechem szatańskim, bo: "z nienawiści (zazdrości) diabelskiej weszła śmierć na okrąg ziemi, a naśladują go, którzy są ze strony jego" (Mądr. II, 24. 25), jak Kain, bracia Józefa, Saul i faryzeusze.

22. P. Kto grzeszy niemiernością w jedzeniu i piciu?

O. Niemiernością w jedzeniu i piciu grzeszy, kto nad potrzebę je lub pije, albo zbyt chciwie pożąda pokarmu i napoju.

23. P. Kto grzeszy gniewem?

O. Gniewem grzeszy, kto nad miarę oburza się na to, co mu jest przeciwne, i pragnie zemścić się na bliźnim, jak uczynił Ezaw, który w gniewie chciał zabić Jakuba, brata swego.

24. P. Kto grzeszy lenistwem?

O. Lenistwem grzeszy, kto nie pokonuje wrodzonego wstrętu do trudu i pracy, i zaniedbuje swoje obowiązki.

25. P. Którym rodzajem lenistwa brzydzi się Bóg szczególnie?

O. Oziębłością albo lenistwem w rzeczach, dotyczących służby Bożej, albo zbawienia naszej duszy. Dlatego mówi Pismo Boże: "Iżeś ostygły, ani zimny, ani gorący, pocznę cię wyrzucać z ust moich" (Apok. III, 16).

*26. P. Które są grzechy przeciw Duchowi Świętemu?

O. Grzechy przeciw Duchowi Świętemu są: 1) grzeszyć zuchwale w nadziei miłosierdzia Bożego; 2) rozpaczać o łasce Boskiej; 3) sprzeciwiać się uznanej chrześcijańskiej prawdzie; 4) zazdrościć bliźniemu łaski Boskiej; 5) na zbawienne napomnienia mieć zatwardziałe serce; 6) umyślnie nie pokutować aż do śmierci. Przykładami są: Kain, Faraon i faryzeusze.

*27. P. Dlaczego nazywają się te grzechy, grzechami przeciw Duchowi Świętemu?

O. Ponieważ one sprzeciwiają się w sposób szczególniejszy łasce Ducha Świętego i utrudniają bardzo nawrócenie.

† 28. P. Które są grzechy, wołające o pomstę do nieba?

O. Grzechy, wołające o pomstę do nieba, są: 1) rozmyślne zabójstwo; 2) grzech sodomski; 3) uciemiężenie ubogich, wdów i sierót; 4) zatrzymanie zapłaty sługom i robotnikom.

† 29. P. Dlaczego nazywają się one grzechami, wołającymi do nieba o pomstę?

O. Ponieważ są tak złośliwe, że zdają się wołać o pomstę do nieba. Tak powiedział Bóg Kainowi: "Głos krwi brata twego woła do mnie ze ziemi" (Rodz. IV, 10).

† 30. P. Które są grzechy cudze?

O. Grzechy cudze są: 1) radzić do grzechu; 2) rozkazywać innym grzeszyć; 3) zezwalać na grzech drugiego; 4) pobudzać innych do grzechu; 5) pochwalać grzech innych; 6) milczeć na grzech innych; 7) nie karać grzechu; 8) pomagać innym do grzechu; 9) bronić grzechu.

† 31. P. Dlaczego nazywają się one grzechami cudzymi?

O. Ponieważ przez innych wprawdzie bywają popełniane, ale poczytują się także za winę tym, co się do ich popełnienia przyczynili.

Upomnienie: Wstając rano, czyń codziennie postanowienie, że przez cały dzień, wystrzegać się będziesz swojej głównej wady. Wieczorem roztrząsaj sumienie; jeśliś zgrzeszył, wzbudź żal i postanów spowiadać się. Zbawienne upomnienia przyjmuj zawsze ochoczo i wdzięcznie, i wystrzegaj się grzechów cudzych.

–––––––––––

Katechizm rzymsko-katolicki podług Ks. J. Deharbe T. J. dla szkół ludowych. We Lwowie. NAKŁADEM ZAKŁADU NARODOWEGO IMIENIA OSSOLIŃSKICH. 1885, ss. 207-215.

© Ultra montes (www.ultramontes.pl)
Cracovia MMXV, Kraków 2015
Powrót do spisu treści

Katechizm rzymsko-katolicki

KATECHIZM MNIEJSZY

CZYLI

NAUKA CHRZEŚCIJAŃSKA

KRÓTKO ZEBRANA

(DO NAUCZENIA SIĘ NA PAMIĘĆ)

ŚW. ROBERT KARD. BELLARMIN SI

BISKUP I DOKTOR KOŚCIOŁA

––––––––

O PRZYKAZANIACH BOŻYCH

NAUCZYCIEL. Przystąpmy teraz do tego, co czynić mamy aby kochać Boga i bliźniego.

Odmów Dziesięcioro Bożego Przykazania.

UCZEŃ. Jam jest Pan Bóg twój, którym cię wywiódł z ziemi Egipskiej z domu niewoli.

1. Nie będziesz miał Bogów cudzych przede mną.

2. Nie będziesz brał Imienia Pana Boga twego nadaremno.

3. Pamiętaj abyś dzień Święty święcił.

4. Czcij Ojca twego i Matkę twoją.

5. Nie zabijaj.

6. Nie cudzołóż.

7. Nie kradnij.

8. Nie dawaj fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu twemu.

9. Nie pożądaj żony bliźniego twego.

10. Ani domu, ani roli, ani sługi, ani służebnicy, ani wołu, ani osła, ani żadnych rzeczy które jego są.

N. Kto dał te Przykazania?

U. Sam Bóg dał je w Starym Zakonie, a Chrystus Pan w Nowym Zakonie potwierdził je.

N. Co zawierają te Przykazania?

U. To wszystko co czynić mamy a czego nie czynić, aby kochać Boga i bliźniego: bo pierwsze trzy Przykazania nauczają nas jak mamy zachować się względem Boga sercem, mową i uczynkiem: a zaś siedem następnych, uczą nas czynić dobrze bliźniemu, oraz nie czynić mu krzywdy ani na osobie, ani na sławie, ani na rzeczy jego, ani uczynkiem, ani mową, ani myślą nawet. A koniec wszystkich przykazań jest Miłość, która nakazuje człowiekowi, kochać Boga nade wszystko, a bliźniego jak siebie samego.

N. Wyłóż pierwsze Przykazanie.

U. Nasamprzód Bóg oznajmia nam, iż jest naszym prawdziwym i najwyższym Panem; i dlatego to powinniśmy być Mu posłuszni jak najpilniej. Potem przykazuje nam ażebyśmy nikogo innego za Boga nie mieli. Przeciwko temu Przykazaniu grzeszą ci wszyscy, którzy zamiast oddawania czci Stworzycielowi, oddają cześć stworzeniom.

N. Wyłóż drugie Przykazanie.

U. Drugie Przykazanie zakazuje bluźnierstwa, które jest grzechem najcięższym; przysięgi fałszywej, tudzież niepotrzebnej; niedotrzymywania ślubów; i wszelkich innych zniewag które przeciwko Bogu mową popełnione być mogą.

N. Wyłóż trzecie Przykazanie.

U. Trzecie Przykazanie nakazuje zachowywanie świąt, które zależy na wstrzymaniu się od prac służebnych; abyśmy mieli czas na rozmyślanie dobrodziejstw Bożych, na odwiedzanie kościołów, na modlitwę, na czytanie duchowne, na słuchanie słowa Bożego, i na tym podobne uczynki pobożne i święte.

N. Wyłóż czwarte Przykazanie.

U. Czwarte Przykazanie nakazuje nam czcić Ojca i Matkę, nie tylko w słowach i w obejściu się, lecz także służbą i wspomaganiem we wszystkich potrzebach. To co się mówi o Ojcu i Matce, należy też zachować względem innych bliźnich, chociaż nie w takim stopniu jak względem Ojca i Matki, którzy nam dali życie i wychowali nas z wielkim staraniem i z niemałym trudem.

N. Wyłóż piąte Przykazanie.

U. Piąte Przykazanie nakazuje nam ażebyśmy nikogo nie zabijali niesprawiedliwie, ani żadnego złego nie czynili osobie jego. Mówię, niesprawiedliwie, bo sędziowie którzy złoczyńców na śmierć sądzą, i oprawcy którzy wyrok śmierci spełniają, jako też żołnierze w wojnie sprawiedliwej, bijąc i zabijając, nie grzeszą.

N. Wyłóż szóste Przykazanie.

U. Szóste Przykazanie zakazuje nam cudzołóstwa, porubstwa, i wszystkich grzechów cielesnych i sprośnych.

N. Wyłóż siódme Przykazanie.

U. Siódme Przykazanie nakazuje, aby nie brać rzeczy cudzej; ani skrycie, co się nazywa kradzieżą; ani jawnie, co się nazywa grabieżą; ani przez oszukaństwo w kupnie, sprzedaży, i tym podobnych umowach; na koniec iżby w żadnej rzeczy nie ukrzywdzać bliźniego.

N. Wyłóż ósme Przykazanie.

U. Ósme Przykazanie zakazuje fałszywego świadectwa, obmowy, kłamstwa, pochlebstwa, szemrania, i wszelkiej szkody i krzywdy czynionej bliźniemu mową.

N. Wyłóż ostatnie dwa Przykazania.

U. W ostatnich dwóch Przykazaniach, Bóg nakazuje, aby nikt nie pożądał ani cudzej żony, ani żadnej rzeczy cudzej: albowiem Bóg, który widzi serca nasze, chce ażebyśmy byli czyści i święci nie tylko w uczynkach, lecz także w myślach i uczuciach naszych, iżbyśmy tym sposobem byli prawdziwie i zupełnie sprawiedliwi.

–––––––––––

Katechizm mniejszy czyli Nauka Chrześcijańska krótko zebrana i ułożona z rozkazu Klemensa VIII Papieża przez Kardynała Roberta Bellarmina, a z rozkazu Grzegorza XVI Papieża na polski język przetłumaczona przez Księdza ***. Nowe Wydanie. Podług wydania Propagandy w Rzymie. Berlin. W księgarni B. Behra. [1858], ss. 18-21.

© Ultra montes (www.ultramontes.pl)
Cracovia MMIX, Kraków 2009
Powrót do spisu treści dzieła pt.
Katechizm mniejszy
św. Roberta Bellarmina