Reset bez Schwaba?: Rosja i Czwarta Rewolucja Przemysłowa
Autor: Riley Waggaman
1 listopada 2021 r. wiceprzewodniczący rosyjskiej Rady Bezpieczeństwa Dmitrij Miedwiediew opublikował esej, w którym przedstawił sześć lekcji z pandemii COVID-19. „COVID-19 poważnie przyspieszył czwartą rewolucję przemysłową. Od marca 2020 r. nastąpiła eksplozja ilości i jakości szerokiej gamy usług internetowych, niezależnie od tego, czy jest to dostawa artykułów spożywczych, dostęp do usług rządowych, wirtualne wydarzenia kulturalne, płatności bankowe czy nauka na odległość” – były prezes i premier napisał minister Rosji. Według Miedwiediewa, głównym problemem, przed którym stoi teraz świat, jest to, jak uniknąć „przepaści cyfrowej”, która pozbawia ludzi „istotnych możliwości”.
Miedwiediew argumentował również, że COVID-19 wywołał „globalny kryzys zaufania”, który można zaradzić „poprzez nadanie Światowej Organizacji Zdrowia uprawnień do podejmowania ważnych decyzji mobilizacyjnych w interesie całej światowej społeczności w sytuacji kryzysowej”.
Kolejną ważną lekcją płynącą z pandemii było udostępnienie szczepień, a gdy uzna się to za konieczne, obowiązkowych. Chwaląc bezpieczeństwo i skuteczność zastrzyków z COVID-19, rosyjski mąż stanu obwiniał „nacjonalizm szczepionkowy” za komplikowanie wysiłków zmierzających do wstrzyknięcia światowej populacji w szybki i opłacalny sposób.
Esej Miedwiediewa przedstawiał niezwykle szczery obraz trajektorii Moskwy od początku pandemii do końca 2021 roku; fakt, że przypominał komunikat prasowy Światowego Forum Ekonomicznego, był, delikatnie mówiąc, nieco niepokojący.
Ale czy „sześć lekcji” Miedwiediewa nadal odnosi się do dzisiejszej Rosji, cztery miesiące po rozpoczęciu przez Moskwę specjalnej operacji wojskowej na Ukrainie?
Sankcje w odpowiedzi na konflikt na Ukrainie zmusiły Światowe Forum Ekonomiczne do zerwania wszelkich formalnych powiązań z rosyjskim biznesem i instytucjami rządowymi: typowy gang rosyjskich oligarchów nie został zaproszony do Davos; Profil Władimira Putina został usunięty ze strony internetowej WEF; Rosyjskie Centrum Czwartej Rewolucji Przemysłowej – założone we współpracy z WEF w październiku 2021 r. – ogłosiło w kwietniu zawieszenie działalności.
Dla Rosji rozwód z bezbożnym Zachodem z Davos stanowi rzadką, ale wąską możliwość refleksji, ponownego wyobrażenia sobie i, według wszelkich wskazań, ponownego uruchomienia. Ale czy Moskwa podejmuje kroki, aby zatrzymać lub odwrócić program Wielkiego Resetu, który ogarnął świat po wybuchu COVID-19? Choć nie ma już zgody Schwaba, technokratyczna rewizja umowy społecznej między rządem a obywatelem trwa bez znaczących przerw. Od CBDC po eksperymentalne „szczepionki” genetyczne, Moskwa kontynuuje marsz do tej samej melodii granej w Davos.
Odbuduj wszystko
„Czwarta rewolucja przemysłowa to nowy rozdział w rozwoju człowieka, napędzany rosnącą dostępnością i wzajemnym oddziaływaniem niezwykłego zestawu technologii, opartym na trzech poprzednich rewolucjach technologicznych… Najbardziej innowacyjne firmy na świecie, rządy i organizacje społeczeństwa obywatelskiego łączą nowe technologie w nowe produkty, usługi i procesy, które zmieniają istniejące sposoby dodawania wartości”. – Klaus Schwab, Kształtowanie przyszłości czwartej rewolucji przemysłowej (2018)
2 czerwca 2022 r. czołowi biznesmeni i wysocy urzędnicy rosyjskiego rządu spotkali się na Forum Rozwiązywania Problemów Społecznych. Rozpoczęta w 2020 r. w ramach Narodowej Inicjatywy Społecznej (NSI) prezydenta Władimira Putina misja konferencji na rzecz poprawy usług społecznych nabrała pilnego charakteru, ponieważ Rosja wyznaczyła nowy kurs po zachodnich sankcjach i pogarszających się warunkach geopolitycznych. Wśród uczestników byli Maxim Oreshkin, asystent prezydenta Federacji Rosyjskiej; Dmitrij Pieskow, rzecznik Kremla i specjalny przedstawiciel Prezydenta Federacji Rosyjskiej ds. rozwoju cyfrowego i technologicznego; Alexey Repik, założyciel rosyjskiej firmy farmaceutycznej R-Pharm; oraz Herman Gref, dyrektor generalny Sbierbanku, największego rosyjskiego banku. W swoim wystąpieniu podczas sesji plenarnej forum zatytułowanej „Nowe czasy, nowe wyzwania: Ludzie w centrum uwagi” Gref powiedział, że konieczne jest wykorzystanie technologii, aby rosyjskie firmy i instytucje były bardziej „zorientowane na klienta”. :
„Aby stać się firmą zorientowaną na klienta, trzeba wszystko przebudować: wewnętrzne procesy i technologie, ponieważ bez technologii nie jest możliwe, aby państwo, organizacja społeczna czy firma handlowa były zorientowane na klienta. Technologia jest kluczem do tego świata. Czy można ruszyć sferę społeczną w tym kierunku? To nie tylko możliwe, ale i konieczne”.
Gdy Rosja znalazła się na społeczno-gospodarczym rozdrożu, szef Sbierbanku wezwał do „całkowitego przeprojektowania procesów”, aby zmienić „podróż klienta”.
Ale co kryje się za nieprzeniknioną korporacyjną sałatką słowną Grefa? Jaką „ścieżkę klienta” mają na myśli dla Rosjanie? Aby odpowiedzieć na te pytania, należy najpierw pokrótce przyjrzeć się historii życia tego „wizjonerskiego” bankiera. Herman Gref (Hermann Gräf w swoim ojczystym języku) urodził się 8 lutego 1964 roku w rodzinie Niemców, którzy zostali deportowani do kazachskiej SRR podczas II wojny światowej. Po ukończeniu studiów prawniczych w 1990 r. dołączył do rządu w Petersburgu, a pod koniec dekady zasiadał w zarządach kilku znanych firm, w tym państwowych linii lotniczych Aeroflot i giganta energetycznego Gazpromu. Gref podążył za Władimirem Putinem do Moskwy, gdzie w 2000 r. został mianowany ministrem rozwoju gospodarczego i handlu.
Siedem lat później przejął stery Sbierbanku, który w większości należy do rządu. Na czele największego i najbardziej wpływowego banku w Rosji – i posiadającego prawie jedną trzecią wszystkich aktywów w krajowym sektorze bankowym – wzrosła międzynarodowa pozycja Grefa. W 2009 roku został członkiem Międzynarodowej Rady Biznesu Światowego Forum Ekonomicznego, a dwa lata później został wybrany do Rady Dyrektorów WEF. (Jego profil, w przeciwieństwie do Władimira Putina, jest nadal widoczny na stronie WEF.) W 2012 roku prezes Sbierbanku moderował panel dyskusyjny na Międzynarodowym Forum Ekonomicznym w Petersburgu zatytułowany „Wyjście z impasu menedżerskiego: mądrość tłumu czy autorytarny geniusz?”.
Paneliści wykazali się pewną przekorą na temat „autorytarnych” praktyk menedżerskich, co skłoniło Grefa do ożywienia rozmowy. „Mówisz okropne rzeczy” – żartobliwie upomniał ich dyrektor generalny Sbierbanku. "Proponujecie realne przekazanie władzy w ręce ludności... Jeśli każda osoba może bezpośrednio uczestniczyć w zarządzaniu, to czym zarządzamy?" Powołując się na mistycyzm Konfucjusza i kabały, przypomniał słuchaczom tysiącletnią tradycję ukrywania prawdy przed łatwo pobudliwymi masami. „Ludzie nie chcą być manipulowani, kiedy mają wiedzę. Co to znaczy zdjąć zasłonę z oczu milionów ludzi i uczynić ich samowystarczalnymi? Jak są zarządzane? Wszelkie zarządzanie masą zawiera w sobie element manipulacji” – podsumował Gref.
Rosyjska prasa uznała jego komentarze za oburzające, ale bankier upierał się, że jego uwagi miały jedynie wywołać debatę, mówiąc dziennikarzowi, że „serdecznie się śmiał”, kiedy dowiedział się, że tak wielu ludzi zostało obrażonych. Incydent szybko został zapomniany, a rok później, w 2013 roku, Gref został powołany do międzynarodowego zarządu JP Morgan Chase, zastępując Anatolija Czubajsa, architekta postsowieckiej prywatyzacji w Rosji. W tym samym roku prezes Sbierbanku napisał przedmowę do raportu „Scenariusze dla Federacji Rosyjskiej” opublikowanego przez Światowe Forum Ekonomiczne. Według Grefa dokument starał się przyjąć „strukturalną wizję głównych niepewności, zagrożeń, wyzwań i szans rozwojowych Federacji Rosyjskiej w najbliższej przyszłości”. Klaus Schwab, założyciel i prezes WEF, wyraził nadzieję, że raport „położy podwaliny pod bardziej produktywne rozmowy między wszystkimi zainteresowanymi stronami rosyjskiej gospodarki”.
Raport był tylko jedną z wielu owocnych współpracy pomiędzy Schwabem i Grefem. W 2016 roku dyrektor generalny Sbierbanku miał zaszczyt być autorem przedmowy do rosyjskiego wydania Czwartej rewolucji przemysłowej Schwaba:
Czwarta rewolucja przemysłowa będzie miała dramatyczny wpływ na całą strukturę światowej gospodarki, a jeśli chcemy znaleźć się w gronie jej liderów, musimy zrozumieć, w jakim kierunku będzie podążał rozwój technologiczny w nadchodzących latach i jakie przełomowe innowacje na nas czekają przyszłość."
Klaus Schwab, autor książki Czwarta rewolucja przemysłowa, jest przewodniczącym Światowego Forum Ekonomicznego w Davos i dlatego ma wyjątkową pozycję, aby podsumować doświadczenia i poglądy czołowych światowych ekspertów w dziedzinie ekonomii i technologii…”
Trzeba przyznać Grefowi, że praktykował to, co głosił. W artykule z grudnia 2017 r. z okazji jego dziesiątego roku u steru Sbierbanku, Wiedomosti (rosyjski odpowiednik Wall Street Journal) podkreślił obsesję Grefa na punkcie rozwoju technologicznego, do tego stopnia, że najwyżsi menedżerowie banku starali się za nim nadążyć. „Mam typowy profil perfekcjonisty. Perfekcjonizm to choroba psychiczna i cały czas starasz się, aby wszystko było tak doskonałe, jak to tylko możliwe, nawet jeśli nie jest to optymalne lub konieczne” – przyznał Gref.
Zajęłoby kilka lat ciężkiej pracy – i pojawienie się COVID-19 – zanim dyrektor generalny Sbierbanku mógł urzeczywistnić swoją wizję idealnej „ścieżki klienta”. Jak przepowiedział Schwab w pierwszych miesiącach 2020 roku, „pandemia stanowi rzadką, ale wąską okazję do refleksji, ponownego wyobrażenia i ponownego uruchomienia naszego świata”.
Gref skorzystał z okazji, aby „zresetować”. 24 września 2020 r. Sbierbank ogłosił, że nie jest już tylko instytucją finansową, ale „całym wszechświatem usług dla ludzkiego życia i biznesu”. Bank zadeklarował, że odtąd będzie znany jako Sber, „nowa marka dla naszej nowej roli w życiu człowieka”. Parasol Sbera obejmowałby wszystkie aspekty życia. Rosjanie mieliby teraz dostęp do usług takich jak SberMarket, SberHealth, SberGames, SberAuto, SberFood, SberSound oraz klucza do ich odblokowania, SberID.
Raport opublikowany przez TASS opisywał przyszłość Sbera, która czekała na Rosjan:
„Zhenya idzie do pracy z Citydrive, zamawia lunch w Delivery Club, dzwoni po taksówkę o 17:59, czyta Gazeta.ru w drodze do domu, a wieczorem ogląda film o Okko [rosyjski serwis streamingowy] i na kolację je to, co ugotował z jedzeniem, które daje mu SberMarket. Robi to wszystko… za pośrednictwem jednego systemu dostępu SberID.
Tak wygląda ekosystem cyfrowy, ostatni etap rozwoju Sbera… W przyszłości ten ekosystem będzie podstawą integracji interesów ludzi, firm i państwa jako całości. […]
Dla zwykłego użytkownika SberID zapewnia dostęp do dużej liczby usług pozabankowych w tym ekosystemie, które upraszczają zakupy, opiekę zdrowotną, rozrywkę, poszukiwanie pracy, ogólnie czyniąc życie bardziej komfortowym.
Udział w cyfrowym „wszechświecie” Sbierbanku nie jest obowiązkowy, przynajmniej jeszcze nie. Jednak Gref już teraz ma nieunikniony wpływ na Rosję. Główny uczeń czwartej rewolucji przemysłowej w Rosji po cichu i metodycznie wprowadził szereg „usług”, bez których praktycznie nie można się obejść. Jest tylko jedna „ścieżka klienta”, a Gref zaprojektował ją tak, aby nie była opcjonalna raczej wcześniej niż później. Dyrektor generalny Sbierbanku stworzył „równoległy świat, w którym jest prezydentem”, potępiony w styczniu 2021 r. Tsargrad, jeden z głównych konserwatywnych nadawców w Rosji.
Waluty cyfrowe
„Do lat 30 XXI wieku wersje technologii rozproszonej księgi lub technologii „blockchain” mogą zmienić wszystko, od transakcji finansowych online po sposób głosowania i sposób określania miejsc produkcji towarów”. – Klaus Schwab, Kształtowanie przyszłości czwartej rewolucji przemysłowej (2018)
Według pierwszej wiceprezes Banku Rosji Olgi Skorobogatowej, przemawiającej na Międzynarodowym Forum Ekonomicznym w Petersburgu w 2022 r., wprowadzenie cyfrowego rubla jest zgodne z planem i przed terminem.
Testy cyfrowej waluty Rosyjskiego Banku Centralnego (CBDC) będzie można rozpocząć w 2023 roku, rok przed terminem, powiedział na konferencji 16 czerwca. Rosja powinna dążyć do znalezienia się w pierwszej trójce światowych innowatorów w sektorach płatności i finansów, powiedziała Skorobogatova, dodając, że Bank Rosji już pracuje nad wdrożeniem inteligentnych kontraktów dla swojej scentralizowanej waluty cyfrowej. Rosyjski bank centralny ujawnił swoje plany stworzenia cyfrowego rubla w październiku 2020 roku, a prototyp ukończono rok później. 15 lutego 2022 r. Bank Rosji poinformował, że dwa z banków komercyjnych biorących udział w programie pilotażowym z powodzeniem przeprowadziły transakcje finansowe za pomocą nowej platformy.
„Klienci nie tylko otwierali cyfrowe portfele na cyfrowej platformie rublowej za pośrednictwem aplikacji mobilnej, ale także wymieniali niepieniężne ruble ze swoich kont na cyfrowe, a następnie przesyłali sobie cyfrowe ruble” – podał Bank Rosji. Zwolennicy rosyjskiego CBDC twierdzą, że „zmniejszy koszty i stworzy możliwości rozwoju innowacyjnych produktów i usług”. Wprowadzenie scentralizowanej waluty cyfrowej ma również wady. W grudniu 2021 r. Wiedomosti poinformował, że cyfrowy rubel pozwoli Sbierbankowi i innym rosyjskim instytucjom finansowym „śledzić wydawanie funduszy obywateli”.
Konsultant Blockchain i badacz kryptowalut Denis Smirnov powiedział gazecie, że dla zwykłych Rosjan „wprowadzenie cyfrowego rubla jest materializacją najstraszniejszych scenariuszy opisanych przez pisarzy science fiction w dystopii”. „Według eksperta [Smirnova] wraz z nadejściem cyfrowego rubla w sferze finansów osobistych zapanuje absolutna przejrzystość, co oznacza, że prawo człowieka do prywatności zostanie zaatakowane” – napisał Wiedomosti. W swoim wystąpieniu na Cyber Polygon 2021 – współorganizowanym w tym roku przez Światowe Forum Ekonomiczne i Sbierbank – wiceprezes Banku Rosji Aleksiej Zabotkin entuzjastycznie podchodził do potencjału cyfrowego rubla. Rosyjska CBDC „umożliwi lepszą identyfikowalność płatności i przepływu pieniędzy, a także zbada możliwość ustalenia dopuszczalnych warunków użytkowania dla danej jednostki waluty” – powiedział Zabotkin.
Na przykład rodzice mogliby dać swoim dzieciom cyfrowe ruble zaprogramowane na blokowanie zakupu fast foodów, wyjaśnił urzędnik banku centralnego. „Byłaby to użyteczna funkcja dla klienta i oczywiście mogą pojawić się setki innych podobnych przypadków użycia” – zauważył również Zabotkin. Rosjanie obawiający się scentralizowanej, programowalnej waluty Banku Rosji mogą zwrócić się po alternatywę do sektora „prywatnego”. W marcu 2022 roku rosyjski bank centralny przyznał Sbierbankowi licencję na emisję i wymianę cyfrowych aktywów finansowych. Korzystając z własnej platformy, Sbierbank ma przeprowadzić swoją pierwszą transakcję dotyczącą aktywów cyfrowych w połowie lipca, wiceprzewodniczący rady dyrektorów Sbierbanku Anatolij Popow powiedział TASS 15 czerwca. Scentralizowany blockchain banku pozwoli firmom emitować własne aktywa cyfrowe i dokonywać transakcji za pomocą walut cyfrowych wdrożonych na platformie.
Sbierbank zachował absolutną ciszę na temat pierwszego zasobu cyfrowego, który zostanie wprowadzony. Jednak pod koniec 2020 r. Gref ujawnił, że jego bank współpracuje z JP Morgan, aby stworzyć „Sbercoin”. Kryptowaluta – podobno stablecoin – nie została jeszcze uruchomiona i ze względu na sankcje nie jest jasne, czy JP Morgan nadal jest zaangażowany w projekt. Prezes Sbierbanku od dawna jest cheerleaderem walut cyfrowych. Raport z grudnia 2013 r. twierdził, że Gref – wówczas świeżo upieczony członek międzynarodowej rady JP Morgan Chase – badał wejście Sberbanku na rynek kryptowalut. W tym samym miesiącu JP Morgan Chase ogłosił, że buduje własną kryptowalutę przy użyciu technologii, którą amerykański bank po raz pierwszy opatentował w 1999 roku. Jednak unikanie cyfrowego rubla nie uchroni Rosjan przed bezprecedensową inwigilacją Banku Rosji. Od stycznia 2022 r. Bank Centralny zaczął wymagać od banków komercyjnych w Rosji ujawniania informacji o wszystkich transakcjach P2P (osoba do osoby), w tym danych osobowych nadawców i odbiorców środków.
"Bezpieczne" (i inteligentne) miasta
„Podobnie jak powstanie bezpiecznych, rozproszonych rejestrów, takich jak blockchain, innowacje w architekturze IoT stwarzają możliwości znalezienia tej równowagi na nowe sposoby. Na przykład Sensity Systems (firma z Verizon) współpracowała z Genetec w celu zaprojektowania inteligentnych systemów bezpieczeństwa miejskiego do zarządzania zarówno bezpieczeństwem, jak i prywatnością”. – Klaus Schwab, Kształtowanie przyszłości czwartej rewolucji przemysłowej (2018)
20 czerwca 2022 r. rosyjska gazeta „Kommiersant” poinformowała, że Ministerstwo Sytuacji Nadzwyczajnych (EMERCOM) planuje rozmieścić system Bezpiecznego Miasta w regionach graniczących z Ukrainą: Terytorium Krasnodarskim, Krym i Sewastopolu oraz obwodach Woroneża Biełgorod. Źródło powiedziało gazecie, że wdrożenie zaawansowanej technologicznie sieci nadzoru stało się „niezwykle pilnym zadaniem” ze względu na zwiększone zagrożenia bezpieczeństwa wynikające z operacji specjalnej na Ukrainie. (Kursk, położony w regionie przygranicznym o tej samej nazwie, stał się „bezpiecznym miastem” w marcu 2022 r.) Stworzony w grudniu 2014 r. rosyjski program Bezpieczne Miasto wykorzystuje „organizacyjne, informacyjne, analityczne, predykcyjne i inne metodyczne, techniczne i technologiczne rozwiązania w celu zapewnienia bezpieczeństwa i zrównoważonego rozwoju miast”. Jak wyjaśnia EMERCOM na swojej stronie internetowej:
„Bezpieczne Miasto jest najbardziej znane ze swojego bloku organów ścigania. Kamery monitorujące, które rejestrują naruszenia porządku publicznego i przepisów ruchu drogowego, są zainstalowane i działają w prawie wszystkich obszarach uczestniczących. Jednak celem projektu jest nie tyle reagowanie na incydenty, ile zapobieganie im: ustalenie, że problemy pojawiają się, zanim się pojawią.
Program federalny jest realizowany na terenie całego kraju, w tym w najbardziej odległych regionach Rosji. W Jamale, w północno-zachodniej Syberii, w ramach projektu Bezpieczne Miasto zostanie zainstalowanych w tym roku 1000 kamer monitoringu. Według doniesień lokalnych mediów z kwietnia 2022 r., sieć 60 000 kamer monitorujących w Tatarstanie, w której znajduje się Bezpieczne Miasto, otrzymała niedawno aktualizację oprogramowania, która umożliwia identyfikację bezpańskich psów. Murmańsk ogłosił w tym samym miesiącu, że uruchomi 1400 kamer w ramach przejścia na „bezpieczne miasto”. Władze regionalne poinformowały, że system nadzoru będzie zawierał oprogramowanie zdolne do rozpoznawania twarzy, podejrzanych obiektów i intruzów.
Według raportu z czerwca 2021 r. Rosja jest drugim krajem na świecie pod względem wzrostu liczby kamer monitorujących. Według Kommiersanta największymi beneficjentami rosnącego rosyjskiego popytu na sprzęt do monitoringu są chińscy producenci. Moskwa przeszła najbardziej radykalną transformację wśród „bezpiecznych miast” Rosji. Ponad 213 000 kamer nadzoru wideo monitoruje stolicę Rosji, a nawet prywatne systemy bezpieczeństwa są teraz podłączone do scentralizowanej sieci nadzoru miasta. W maju 2022 r. burmistrz Moskwy Siergiej Sobianin nakazał klubom nocnym podłączenie kamer do ujednoliconego centrum nadzoru, które ma zaawansowane oprogramowanie do rozpoznawania twarzy. Podobne instrukcje wydano jesienią 2021 r., kiedy urząd burmistrza wymagał od centrów handlowych podłączenia kamer do scentralizowanego systemu, aby władze miasta mogły monitorować przestrzeganie przepisów dotyczących maskowania. Mniej więcej w tym samym czasie Moskwa uruchomiła „Face Pay”, system płatności za pomocą rozpoznawania twarzy, który został zainstalowany na ponad 240 stacjach metra w stolicy. We wrześniu 2021 r. moskiewski Departament Edukacji i Nauki ujawnił plany wprowadzenia systemów rozpoznawania twarzy w miejskich szkołach. Mimo protestów rodziców.
Podobnie jak Gref, Sobyanin postrzegał pandemię COVID-19 jako okazję do wyćwiczenia swoich umiejętności zarządzania. W lutym 2020 r. burmistrz ogłosił, że przestrzeganie środków kwarantanny w Moskwie będzie monitorowane za pomocą miejskiego systemu rozpoznawania twarzy, z pomocą Sbierbanku. 27 lutego 2020 r. Gref ujawnił, że jego bank pracuje nad systemami rozpoznawania twarzy specjalnie dostosowanymi do pomocy Rosji w radzeniu sobie z COVID-19. „Opracowujemy również technologię rozpoznawania twarzy zamaskowanych. Staramy się zrozumieć, co robią nasi koledzy w Chinach. Zrobiliśmy to samo. Staramy się znaleźć własne rozwiązania" – powiedział prezes Sbierbanku.
W maju 2020 r., Kiedy większość Rosji wciąż jest zablokowana, Gref przedstawił plany ponownego otwarcia szkół i uniwersytetów: urządzenie opracowane przez Sbierbank wykorzystywałoby rozpoznawanie twarzy i pomiar temperatury do identyfikacji potencjalnych nosicieli wirusa. Sberbank rozpoczął opracowywanie systemów identyfikacji biometrycznej i płatności na długo przed pandemią COVID-19. W 2015 roku bank uruchomił Ladoshki („Palmeritas”), system płatności bezgotówkowych za posiłki szkolne, w którym zamiast kart i smartfonów jako identyfikatora wykorzystano dane biometryczne.
„Aby zapłacić za posiłek, uczeń kładzie rękę na skanerze specjalnej maszyny, wybiera pozycję z menu, a pieniądze są automatycznie pobierane z konta powiązanego z danymi biometrycznymi” – wyjaśniono w artykule z października 2020 r. Przejście do identyfikacji biometrycznej nie ogranicza się do moskiewskich uczniów. Regiony testowały już biometryczne identyfikatory w 2019 r., a Ministerstwo Edukacji chce systemów rozpoznawania twarzy we wszystkich rosyjskich szkołach do 2024 r. Jesienią 2021 r. Samara otworzyła nową szkołę, w której „bezpieczeństwo i komfort dzieci są najważniejsze”:
„Dziecko trzyma klucz magnetyczny do drzwi, aby wejść na teren szkoły. Następnie w holu przechodzi przez bramkę, która go identyfikuje. Ten sam system identyfikacji twarzy mierzy temperaturę każdego gościa i pozwala im wejść tylko wtedy, gdy ich temperatura jest normalna. Jeśli temperatura dziecka jest podwyższona, rodzice są wzywani i proszeni o odwiezienie dziecka do domu. Opracowywany jest mechanizm, który pozwoli rodzicom monitorować swoje dzieci w ciągu dnia i obserwować ich ruchy”.
Wcześniej czy później Rosjanie w każdym wieku będą musieli zaakceptować jakąś formę identyfikacji biometrycznej. W kwietniu 2021 r. Sberbank nawiązał współpracę z państwowym dostawcą usług cyfrowych Rostelecom w celu opracowania zunifikowanego systemu biometrycznego. Baza danych ostatecznie połączy się z instytucjami państwowymi, co będzie wymagało od Rosjan korzystania z identyfikacji biometrycznej w celu uzyskania dostępu do usług rządowych. Włączenie biometrii do codziennego życia jest częścią wizji rządu rosyjskiego dotyczącej tworzenia „inteligentnych miast”, krajowej inicjatywy, która poprzedza pandemię COVID-19, ale znacznie przyspieszyła.
Realizowany przez Ministerstwo Budownictwa i Mieszkalnictwa rosyjski program Smart Cities ma na celu stworzenie „skutecznego systemu zarządzania miastem, tworzącego bezpieczne i komfortowe warunki życia dla obywateli”. Projekt Sobianina „Smart City – 2030” dla Moskwy jest skrajnym przykładem tego, co ta inicjatywa ma nadzieję osiągnąć. Ambitne przeobrażenie stolicy Rosji jest już realizowane przez miejski Wydział Informatyki. Wśród innych "korzyści", Moskale otrzymają „paszporty genetyczne”, które będą mogli wykorzystać do prowadzenia terapii genowych. „Wszczepiane i nadające się do noszenia cyfrowe urządzenia medyczne” będą gromadzić informacje o stylu życia danej osoby i obliczać płatności na rzecz firm ubezpieczeniowych. Według oficjalnej strony internetowej projektu, do końca dekady rosyjska stolica wykorzysta „technologie cyfrowe”, aby zapewnić „zrównoważony wzrost jakości życia mieszkańców Moskwy”.
Szczepionki genetyczne
„Projektowanie różnych typów fabryk inteligentnych komórek może również umożliwić nam radzenie sobie z pojawiającymi się chorobami zakaźnymi, na przykład poprzez przyspieszone generowanie szczepionek i przeciwciał terapeutycznych. – Klaus Schwab, Kształtowanie przyszłości czwartej rewolucji przemysłowej (2018)
W kwietniu 2021 r. prezydent Rosji Władimir Putin polecił swojemu rządowi podjęcie drastycznych środków w celu przygotowania kraju na kolejny kryzys zdrowotny podobny do koronawirusa. „W przypadku infekcji tak groźnej jak koronawirus, a może nawet większej, nie daj Boże, Rosja musi być gotowa za cztery dni – dokładnie za cztery – na opracowanie własnych systemów testowych i w jak najkrótszym czasie. skuteczną szczepionkę domową, aby rozpocząć masową produkcję” – powiedział Putin zwracając się do rosyjskiego ustawodawcy.
Bardzo szybki rozwój testów i szczepionek będzie częścią „potężnej i niezawodnej tarczy w dziedzinie zdrowia i bezpieczeństwa biologicznego”. Tarcza Zdrowia, sieć laboratoriów i przejść granicznych, których zadaniem jest ochrona bezpieczeństwa biologicznego Rosji, ma być w pełni operacyjna do 2030 roku. Chociaż od zakończenia dzielą je lata, system szybkiego reagowania zaczął działać po wybuchu epidemii małpiej ospy w maju 2022 roku. W niecałe trzy tygodnie Rospotrebnadzor, rosyjska agencja „dobrostanu ludzi”, przedstawiła test PCR w celu wykrycia nowej choroby. Test został stworzony „aby pomóc Światowej Organizacji Zdrowia w opracowaniu zaawansowanych metod szybkiej diagnozy”, według Vector Institute of Rospotrebnadzor.
Pod koniec maja firma Vector zarejestrowała również szczepionkę przeciwko ospie prawdziwej, „kompozycji genetycznej, która tworzy stabilną odporność i jednocześnie ma wysoki profil bezpieczeństwa”. Nie jest jasne, czy lek powstał w odpowiedzi na nowe zagrożenie epidemiologiczne, czy też został opracowany z wyprzedzeniem w oczekiwaniu na taki scenariusz. W ramach Tarczy Zdrowia szybki rozwój nowych szczepionek będzie wykorzystywał jako szablon platformę genetyczną opartą na adenowirusie Sputnik V. „Dzisiaj nauka i inżynieria osiągnęły poziom, który pozwala nam budować [szczepionki] jak projektant, przy użyciu metod biologicznych, matematycznych i innych” – wyjaśniła wicepremier Tatiana Golikova we wrześniu 2021 roku.
Aby zrozumieć konsekwencje tej strategii wdrażania szczepionek, ważne jest, aby zrozumieć, w jaki sposób powstała flagowa rosyjska szczepionka COVID-19. Opracowana przez Centrum Gamaleya Ministerstwa Zdrowia, Sputnik V to dwudawkowa szczepionka, która wykorzystuje dwa różne wektory adenowirusowe (Ad26 i Ad5) do transportu „materiału genetycznego” do komórek. Platforma pochodzi z wniosku patentowego z 2012 r., który pojawił się na oficjalnej stronie internetowej Sputnik V, który opisuje szczepionkę przeciw grypie opartą na Ad5 firmy Gamaleya jako „szczepionkę genetyczną”. Szczepionka przeciw grypie, GamFluVac, nigdy nie została wprowadzona na rynek międzynarodowy i podobno nie została jeszcze dopuszczona w Rosji.
Gamaleya ponownie użył tej samej platformy Ad5 do stworzenia szczepionki podczas epidemii eboli w Afryce Zachodniej w latach 2013-2016, ale nigdy nie została przedłożona WHO do certyfikacji. Kolejna próba Gamaleyi stworzenia szczepionki genetycznej do walki z zespołem oddechowym na Bliskim Wschodzie (MERS) została odłożona na półkę bez gotowego produktu. Pomimo tych powtarzających się niepowodzeń, Gamaleya "wystrzelił" Sputnika V na orbitę w rekordowym czasie.
Reklamowany jako „pierwsza na świecie zarejestrowana szczepionka przeciw COVID-19” (z tlenkiem grafenu dopow.), Sputnik V otrzymał pozwolenie na użycie awaryjne od rosyjskiego Ministerstwa Zdrowia 11 sierpnia 2020 r., Po zakończeniu połączonych badań fazy I-II z 76 ochotnikami, proces, który trwał mniej niż dwa miesiące. Szybkie stworzenie i wprowadzenie leku można przypisać współpracy Gamaleyi z Sbierbankiem i Rosyjskim Funduszem Inwestycji Bezpośrednich (RDIF), rosyjskim państwowym funduszem majątkowym i głównym fundatorem szczepionki. Chociaż badania i produkcja szczepionek wydają się być poza zakresem banku, Sbierbank odegrał kluczową rolę w początkowym rozwoju Sputnika V.
„Mamy dobre technologie zarządzania projektami i poproszono nas o szybkie i sprawne ułatwienie całego procesu, pomagając Ministerstwu Zdrowia i oczywiście Gamaleya Center” – ujawnił Gref w rozmowie z RBK w kwietniu 2021 r. Dyrektor generalny Sbierbanku wyjaśnił że jego bank był „włączony w prace nad stworzeniem szczepionki” i pomógł „zapewnić transfer technologii do centrów produkcyjnych”.
W maju 2020 r. Sberbank zarejestrował spółkę zależną, Immunotechnologies LLC, która została stworzona specjalnie jako „biuro projektowe wspierające produkcję szczepionki przeciwko nowemu koronawirusowi”. Zarządzenie rządowe wydane przez premiera Michaiła Miszustina w grudniu 2020 r. wyznaczyło spółkę zależną Sbierbanku Immunotechnologies jako jedynego dostawcę Sputnika V do regionów Rosji. Wysłała pierwsze 9 milionów dawek szczepionki przed przeniesieniem logistyki dostaw i dostaw do państwowego konglomeratu Rostec w marcu 2021 roku.
Bank Grefa praktycznie przyjął Sputnik V jako jeden ze swoich produktów. W maju 2020 r. pracownicy Sbierbanku zostali wezwani do udziału we wczesnych fazach testowania leku, a następnie firma rozpoczęła kampanię marketingową mającą na celu przekonanie Rosjan, że „normalne życie” nie powróci bez masowych szczepień. Bank wypuścił nawet film promocyjny – wraz z melancholijną ścieżką dźwiękową i dramatycznymi tekstami – zatytułowany „SberVaccination: IT'S TIME”. Dyrektor generalny Sbierbanku dał przykład. W grudniu 2020 r. Gref ujawnił, że był jednym z pierwszych, którym wstrzyknięto Sputnik V. Później twierdził, że szczepionka prawdopodobnie „uratowała mu życie” podczas podróży służbowej.
Szef największego rosyjskiego banku twierdził, że otrzymał ledwie przetestowaną szczepionkę w kwietniu 2020 roku, co oznacza, że prawdopodobnie była to część „nieformalnych prób”, w których naukowcy z Gamaleya Center wstrzyknęli eksperymentalny lek sobie i członkom jego rodziny. Formalne testy fazy I rozpoczęły się 18 czerwca. Podczas gdy Sber uruchomił projekt, RDIF zapewnił sukces Sputnik V na rynkach międzynarodowych. Dyrektor generalny RDIF Kirill Dmitriev, młody światowy lider ze Światowego Forum Ekonomicznego z roku 2009, podobno wymyślił nazwę „Sputnik V” (formalnie znany jako Gam-COVID-Vac).
Talent Dmitrieva został wykryty w młodym wieku. Fundacja Sorosa przyznała mu stypendium na studia w Stanach Zjednoczonych, gdzie uczęszczał na Uniwersytet Stanforda i Harvard Business School. Po ukończeniu studiów pracował dla Goldman Sachs i McKinsey & Company, zanim objął stery RDIF w 2011 roku. W czerwcu 2020 r. RDIF ogłosił utworzenie joint venture z R-Pharm, jedną z największych firm farmaceutycznych w Rosji, w celu produkcji i dystrybucji tego, co później stało się znane jako Sputnik V. RDIF nabył około 10% udziałów w R-Pharm. Decyzja RDIF o partnerstwie z R-Pharm okazałaby się sprytną decyzją inwestycyjną, która dała rosyjskiemu państwowemu funduszowi majątkowemu dostęp do rynków zamkniętych dla Sputnika V.
17 lipca 2020 r. firma AstraZeneca ogłosiła, że R-Pharm stanie się „jednym z ośrodków produkcji i dostaw szczepionki na rynki międzynarodowe”. W ramach umowy brytyjsko-szwedzki gigant farmaceutyczny zgodził się przenieść swój wektor adenowirusowy do Rosji. R-Pharm zająłby się wtedy „dokończeniem” dawek i wysłaniem ich za granicę.
„AstraZeneca jest przekonana, że wraz z R-Pharm będziemy w stanie dostarczyć szczepionkę milionom ludzi w najbardziej efektywny sposób” – napisała firma w oświadczeniu.
Ich partnerstwo zostało wzmocnione i rozszerzone w grudniu 2020 r., kiedy RDIF, AstraZeneca, Gamaleya Center i R-Pharm podpisały memorandum o współpracy. Zgodnie z umową partnerzy rozpoczęli wspólne próby w nadziei na opracowanie „koktajlu” szczepionek.
„Dzisiaj ogłaszamy program badań klinicznych oceniający bezpieczeństwo i immunogenność kombinacji AZD1222, opracowanej przez AstraZeneca i Uniwersytet Oksfordzki, oraz Sputnika V, opracowanego przez rosyjski ośrodek Gamaleya… Zarówno AZD1222, jak i Sputnik V są szczepionkami wektorowymi. adenowirusy, które zawierają materiał genetyczny z białka kolczastego wirusa SARS-CoV-2”, powiedział AstraZeneca w komunikacie prasowym z 11 grudnia.
Podczas gdy szczepionka AstraZeneca była wielokrotnie powiązana z krzepnięciem krwi i innymi poważnymi działaniami niepożądanymi (ostatnio w maju, kiedy Telegraph doniósł, że lek „może zwiększać ryzyko poważnego stanu neurologicznego”), o profilu bezpieczeństwa Sputnika wiadomo znacznie mniej V. Rosja nie ma podobnej do VAERS bazy danych, której opinia publiczna mogłaby wykorzystać do zgłaszania i przeglądania podejrzeń powikłań poszczepiennych. Jednak duża liczba dowodów poddaje w wątpliwość twierdzenie rządu rosyjskiego, że Sputnik V jest „bezpieczny i skuteczny”.
We wrześniu 2021 r. dr Vitaly Zverev, profesor wirusologii i członek Rosyjskiej Akademii Nauk, odkrył ścisłą korelację między zwiększonymi szczepieniami a zwiększoną zachorowalnością i śmiertelnością z powodu COVID-19 w Rosji. „Nikt nie zna długoterminowych konsekwencji [szczepionek]. Dlatego od teraz niemożliwe jest trzykrotne szczepienie szczepionką wektorową z adenowirusem, która jest aktywnie stosowana w Rosji [Sputnik V]” – podsumował Zverev. Oddzielna analiza przeprowadzona przez rosyjskie czasopismo Krasnaya Vesna, które analizowało dane dotyczące bezpieczeństwa Sputnika V w krajach zgłaszających działania niepożądane, wykazała, że „pod względem częstości oczekiwanych łagodnych i ciężkich skutków ubocznych (wymagających hospitalizacji) [Sputnik V] jest porównywalny z jego zagranicznych odpowiedników”.
Pomimo wyraźnych czerwonych flag rosyjskie Ministerstwo Zdrowia nadal blokuje wezwania do większej przejrzystości. W styczniu 2022 r. ministerstwo wyjaśniło, że publikowanie danych o liczbie zgonów wśród zaszczepionych byłoby „niepraktyczne”, ponieważ „takie informacje nie odzwierciedlają obiektywnie związku między zgonami a szczepieniami i mogą powodować negatywny stosunek do szczepień”. . Kilka dni później deputowany do Dumy Państwowej, który próbował uzyskać najnowsze dane z badań klinicznych Sputnika V, został poinformowany przez Ministerstwo Zdrowia, że informacja ta jest „poufną” tajemnicą handlową należącą wyłącznie do twórcy leku.
W oczach rosyjskiego rządu Sputnik V reprezentuje spektakularne zwycięstwo technologii genetycznych nowej generacji. „Równolegle opracowaliśmy kilka rozwiązań tego typu. Dotyczy to przede wszystkim szczepionki Sputnik V, która wykorzystuje technologie genetyczne i jest już w użyciu” – powiedział w listopadzie 2021 r. rosyjski minister zdrowia, dodając, że Rosja już tworzy nowe szczepionki oparte na platformie Sputnik. Jeśli chodzi o osławioną skuteczność Sputnika V: 10 kwietnia 2021 r. Alexander Gintsburg, dyrektor Gamaleya Center, przewidział, że flagowa rosyjska szczepionka zapewni dożywotnią odporność na COVID-19. Dokładnie rok później, 10 kwietnia 2022 r., Gintsburg zalecił Rosjanom ponowne szczepienie co sześć miesięcy, a nawet zachęcił świadomych COVID obywateli do otrzymywania dwóch dawek przypominających w tym samym czasie.
Zrównoważony rozwój
„Musimy opracować globalne zasady rządzenia z poszanowaniem różnych systemów historycznych, ekonomicznych, społecznych i kulturowych, norm etycznych i wartości narodów. Będzie to wymagało znalezienia wspólnych i powszechnie akceptowanych wartości oraz oparcia się na istniejącym zarządzaniu, takim jak Powszechna Deklaracja Praw Człowieka i Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ. […]
Oprócz nacisku konsumentów i ryzyka utraty reputacji, regulacje rządowe będą miały kluczowe znaczenie dla pociągania producentów do odpowiedzialności za wpływ na środowisko. Na szczęście, aby osiągnąć nasze cele w zakresie zrównoważonego rozwoju, inne technologie Czwartej Rewolucji Przemysłowej oferują innowacyjne rozwiązania w tej przestrzeni zarządzania”. – Klaus Schwab, Kształtowanie przyszłości czwartej rewolucji przemysłowej (2018)
4 września 2020 r. Sbierbank uczestniczył w pierwszym wydarzeniu Rosyjskiego Rozdziału, rosyjskiego oddziału Inicjatywy Zarządzania Klimatem (CGI) Światowego Forum Ekonomicznego.
„Kwestie związane ze środowiskiem i zrównoważonym rozwojem – ESG (środowiskowe, społeczne, ład korporacyjny) – są wysoko na liście priorytetów kultury korporacyjnej i strategii Sbierbanku” – podał bank w komunikacie prasowym. „Polityka środowiskowa Sbierbanku obejmuje wszystkie obszary, od interakcji z klientami zewnętrznymi i inwestorami po odpowiedzialne zachowanie każdego pracownika. Przestrzeganie zasad zrównoważonego rozwoju pomaga zmniejszyć negatywny wpływ na środowisko.”
W grudniu tego samego roku Sbierbank został generalnym partnerem rosyjskiego oddziału, opisując to posunięcie jako „ważny krok w realizacji jednego z ambitnych celów nakreślonych w nowej strategii Sbierbanku, którym jest kierowanie agendą zrównoważonego rozwoju Rosji”. Nowo utworzone forum spotkało się 17 grudnia 2020 r., aby omówić „w jaki sposób Sbierbank zmienia swoją strategię i włącza zrównoważony rozwój do swojego modelu biznesowego” oraz „w jaki sposób Bank Centralny Rosji współpracuje z kluczowymi organizacjami międzynarodowymi w celu dzielenia się najlepszymi praktykami w zakresie zarządzania ryzykiem klimatycznym.
Bank poważnie potraktował swoją rolę jako pioniera ESG w Rosji. Rok później, 1 grudnia 2021 r., Sbierbank ogłosił utworzenie Narodowego Sojuszu ESG Rosji. Składająca się z 28 firm odpowiedzialnych za 10% rosyjskiego PKB grupa została pomyślana jako „stała platforma dialogu i zaangażowania dla wszystkich interesariuszy”. Członkami założycielami są gigant naftowy Gazprom Neft i producent Sputnik V R-Pharm. Według Grefa, Sojusz zamierzał dołączyć do wysiłków największych firm, aby „posunąć naprzód agendę [ESG]” w Rosji:
„Zdaliśmy sobie sprawę, że musimy pracować nad stworzeniem ram regulacyjnych, zasad i procedur kontroli egzekwowania, tworząc nowe przepisy, które zachęcają wszystkich uczestników rynku do przestrzegania standardów ESG oraz promując interesy Rosji i rosyjskich firm na poziomie międzynarodowym.
21 kwietnia, prawie dwa miesiące po rozpoczęciu rosyjskiej "operacji specjalnej" na Ukrainie, Sojusz zwołał spotkanie w celu „aktualizacji” planu prac na rok, „z uwzględnieniem specyfiki obecnej sytuacji politycznej i gospodarczej”. Grupa postanowiła m.in. „uzupełnić i wzmocnić krajową infrastrukturę ESG związaną z raportowaniem, standardami, ocenami, certyfikacją”; „przyczyniać się do poprawy krajowych regulacji ESG, w tym agendy klimatycznej i węglowej”; oraz „[promowanie] działań edukacyjnych [w Rosji] na temat zrównoważonego rozwoju, skierowanych do szerokiej grupy docelowej”.
„Widzimy, że pomimo trudności, firmy pozostają zaangażowane w ideologię ESG i nie rezygnują z wcześniejszych zobowiązań w zakresie inicjatyw środowiskowych, klimatycznych i społecznych” – powiedział prezes grupy Andrey Sharonov, podsumowując wynik spotkania. Nie były to puste słowa. ESG było jednym z głównych punktów programu Międzynarodowego Forum Gospodarczego (SPIEF) w Petersburgu w 2022 r. 16 czerwca uczestnicy konferencji dyskutowali „Znaczenie agendy klimatycznej w głównych gospodarkach euroazjatyckich”:
„Wspólna agenda klimatyczna powinna być jednym z jednoczących projektów w tak zróżnicowanym regionie jak Eurazja. Dziś współpraca gospodarcza musi być rozwijana jako część agendy klimatycznej, częściowo w celu osiągnięcia celów Porozumienia Paryskiego i Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ…”
Wśród panelistów znaleźli się pierwszy wiceminister rozwoju gospodarczego Rosji Ilya Torosov, starsza wiceprezes Sbierbank ESG Tatiana Zavyalova oraz dyrektor generalny National ESG Alliance Andrey Sharanov. Co oznacza „współpraca gospodarcza” jako część „agendy klimatycznej” jednego z największych światowych eksporterów energii? Pod koniec stycznia Vedomosti opublikował szczegółowy raport na temat tego, jak Narodowy Sojusz ESG może przyspieszyć integrację Rosji z systemem kredytów węglowych Unii Europejskiej.
W ramach Blokowego Mechanizmu Dostosowania Granic Węglowych (CBAM), począwszy od 2026 r., importerzy cementu, żelaza i stali, aluminium, nawozów i energii elektrycznej będą zobowiązani do zakupu certyfikatów węglowych odpowiadających „cenie węgla”, jaką zapłaciliby za wyprodukowanie towarów w ciągu Unia Europejska. Jak zauważył Wiedomosti, nowy system zmusi Rosję do opracowania własnego systemu regulacji emisji dwutlenku węgla i handlu uprawnieniami do emisji, aby zachować konkurencyjność jako eksporter surowców.
Narastająca przepaść gospodarcza między Moskwą a Brukselą zdaje się wskazywać, że przestrzeganie unijnych regulacji nie jest już priorytetem Sojuszu. Nie oznacza to jednak, że Rosja zrezygnowała z ESG. Wręcz przeciwnie, grupa wezwała do „systematycznego dialogu ze stowarzyszeniami krajów „nowych” rynków, w tym krajów BRICS, Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej i części regionu Azji i Pacyfiku, a także nawiązania współpracy z społeczności ekspertów ESG z tych regionów.”
Ścieżka klienta: Która ścieżka - Rosji?
Nawet jeśli Moskwa odrywa się od „zachodnich partnerów” w poszukiwaniu bardziej wiarygodnych rynków, to trzeba zadać sobie pytanie, co w praktyce oznacza kontynuacja tego gospodarczego i politycznego zwrotu, który rozpoczął się ponad dekadę temu. 4 lutego Rosja i Chiny wydały wspólne oświadczenie ogłaszające „nową erę” w stosunkach międzynarodowych i globalnym zrównoważonym rozwoju:
„W celu przyspieszenia realizacji Agendy ONZ na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030 strony wzywają społeczność międzynarodową do podjęcia praktycznych kroków w kluczowych obszarach współpracy, takich jak ograniczanie ubóstwa, bezpieczeństwo żywnościowe, szczepionki i kontrola epidemii, finansowanie rozwoju, zmiany klimatu , zrównoważony rozwój, w tym rozwój ekologiczny, uprzemysłowienie, gospodarka cyfrowa i łączność infrastrukturalna”.
Czy Moskwa i Pekin sprzeciwiają się ścieżce zatwierdzonej w Davos, czy też budują równoległy system o podobnym schemacie? Czy ci dwaj partnerzy „zrównoważonego rozwoju” sprzeciwiają się globalnemu zarządzaniu, czy wręcz przeciwnie, chcą być równymi „interesariuszami” w istniejących i przyszłych globalnych nadbudowach? Argument, że Moskwa niechętnie imituje Zachód w ramach technokratycznego wyścigu zbrojeń napędzanego biologicznym zagrożeniem, rodzi kolejne pytania. Czy Rosja może odpowiedzialnie wykorzystać technologie nadużywane i niewłaściwie wykorzystywane przez zachodnie rządy? Jeśli test PCR nie nadaje się do celów na Zachodzie, czy ten sam test może chronić Rosję przed zagrożeniami biologicznymi w ramach programu "Tarczy Zdrowia"? Czy globalna adopcja CBDC jest atakiem na wolność finansową w Stanach Zjednoczonych, ale niezbędnym środkiem gwarantującym suwerenność gospodarczą Rosji?
Takie pytania powinniśmy sobie zadawać, gdy nasz coraz bardziej chaotyczny świat rozpada się na pozornie nie do pogodzenia bloki. Czy na Wschodzie czy na Zachodzie „ścieżka klienta” będzie zasadniczo inna?
¿Reseteo sin Schwab?: Rusia y la cuarta revolución industrial