TRIDUUM PASCHALNE - WIELKI CZWARTEK
ŚWIĘTE TRIDUUM PASCHALNE MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO
Wielki Czwartek to pierwszy dzień Triduum Paschalnego.
To dzień upamiętniający
Ostatnią Wieczerzę, podczas której Pan Jezus zapowiedział swoją rychłą śmierć,
to pamiątka ustanowienia dwóch nierozdzielnych sakramentów:
KAPŁAŃSTWA i EUCHARYSTII.
W ten dzień w Katedrach odbywają się dwie Masze
* Poranna - Krzyżma Świętego,
* wieczorna Msza
Przepisy mówią, iż w tym dniu we wszystkich innych kościołach można odprawić tylko jedną Mszę Wieczerzy Pańskiej.
W kościołach katedralnych. przed południem odprawiana jest
Msza KRZYŻMA ŚWIĘTEGO, nazywana również MSZA OLEJÓW,
na której gromadzą się kapłani danej diecezji, by pod przewodnictwem swojego biskupa
* Odnowić Święcenia Kapłańskie.
* Poświęcić Święte Oleje, używane podczas sakramentów w ciągu całego roku.
Kapłani zabierają nowe oleje do swoich parafii, stare zaś się spala.
Są Trzy rodzaje św. olejów:
* Krzyżmo
* Olej Chorych
* Olej Katechumenów
to mieszanina oliwy z oliwek i balsamu, używana do namaszczania
przy udzielaniu sakramentów
chrztu,
bierzmowania,
święceń kapłańskich,
konsekracji biskupów
oraz przy konsekracji kościołów i ołtarzy.
Używany podczas udzielania sakramentu
namaszczenia chorych, nieslusznie uwazany jako ostatnie namaszczenie tuz przed smiercia ,
gdyz mozna go przyjmowac kilkakrotnie podczas zycia, w chorobie.
Określenie "Extrema unctio - Ostatnie namaszczenie" w teologii oznaczało
ostatnie z serii namaszczeń sakramentalnych, które wierny może przyjąć
i nie kojarzy go z momentem śmierci, gdyż sakrament ten ma przynieść choremu
ulgę w cierpieniu lub uzdrowienie.
W Ewangelii wg św. Marka czytamy, ze apostołowie „wielu chorych namaszczali olejem i uzdrawiali.” (por. Mk 6, 13)
ma zastosowanie przy
chrzcie św. doroslych,
przy namaszczeniu królów,
przy poświęceniu wody chrzcielnej.
Msza Wieczerzy Pańskiej, rozpoczyna obchody ŚWIĘTEGO TRIDUUM
MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA CHRYSTUSA.
Jest to jeden wspólny obchód, mimo że czasowo rozciągnięty na trzy dni.
Żadna z liturgii tego okresu nie ma zakończenia.
To właśnie szczególnie w czasie tej celebracji przeżywamy to, o czym mówi znany hymn eucharystyczny, autorstwa św. Tomasza, zwany Pange lingua (Sław języku tajemnicę), śpiewany w czasie procesji do Ciemnicy:
"W noc ostatnią przy wieczerzy, z tymi, których braćmi zwał, czyniąc wszystko jak należy, czego przepis prawny chciał, sam dwunastu się powierzył i za pokarm z rąk swych dał".
Jezus daje nam się w tym dniu poznać jako Pokarm;
Pokarm na życie wieczne (J 6,35).
Odchodzi, ale zostawia nam Siebie samego w postaciach eucharystycznych, dokonując, jako Najwyższy i Wiekuisty Kapłan; pierwszego przeistoczenia.
Przed Liturgią Słowa
odśpiewywany jest hymn Chwała na wysokości Bogu,
podczas którego biją wszystkie dzwony i dzwonki.
Od zakończenia hymnu instrumenty te milkną aż do Gloria w Wigilię Paschalną
sprawowaną w noc Wielkiej Soboty.
Do tego czasu w liturgii zamiast dzwonków stosuje się kołatki; drewniane instrumenty, zwane też z łaciny crepitacula lub tabulae.
Radosny, miły dla ucha dźwięk dzwonków zastępuję więc surowe i żałobne brzmienie kołatek
Po homilii
ma miejsce w tym dniu także specjalny obrzęd umycia nóg 12 mężczyznom,
zwany z łaciny MANDATUM (od pierwszych słów śpiewanej w czasie jego sprawowania pieśni pt. Mandatum novum: "Przykazanie nowe daję wam, byście się wzajemnie miłowali"
Symbolizuje on gest umycia nóg, jakiego dokonał Chrystus w wieczerniku podczas ostatniej Wieczerzy, posługując tym niewolniczym gestem swoim apostołom.
Dał tym samym przykład wzajemnej służby i miłości: "Gdzie miłość wzajemna i dobroć, tam znajdziesz Boga żywego”
Umywanie nóg jako czynność liturgiczną wprowadzono ok. 649 r. w kościele w Toledo.
Przewidywała go także reguła św. Benedykta.
Zreformowane przepisy dotyczące liturgii Wielkiego Czwartku (1955 r.) zezwalają na mandatum już nie tylko biskupom i opatom, jak to było wcześniej, ale na jego stosowanie we wszystkich kościołac.
Po liturgii Eucharystycznej i rozdaniu Komunii św.
następuje przeniesienie w uroczystej procesji Najświętszego Sakramentu z tabernakulum
do przygotowanego wcześniej miejsca, zwanego CIEMNICĄ
lub ściślej: ołtarzem wystawienia;
symbolizującego miejsce uwięzienia Chrystusa po Wieczerzy,
w noc oczekiwania na wyrok.
Podczas procesji używa się kołatek i śpiewa się hymn
: SŁAW, JĘZYKU, TAJEMNICĘ - PANGE LINGUA GLORIOSI .
Przy ciemnicy trwa do późnych godzin wieczornych adoracja Chrystusa
uwięzionego i cierpiącego.
Z ołtarza zdejmuje się także obrusy - DENUDATIO ALTARIS
czynią to diakoni lub akolici.
Do przełomu VII i VIII wieku obrusy na ołtarzach pozostawały jedynie w czasie liturgii.
Jako że od Mszy Wieczerzy Pańskiej aż do Wigilii Paschalnej nie celebruje się Eucharystii
(co nie znaczy, że nie sprawuje się liturgii!) - ołtarz pozostaje odkryty.
Dziś w geście obnażenia ołtarza upatruje się symbolikę obnażenia Jezusa z szat oraz jego opuszczenia przez bliskich.
Sam ołtarz bowiem jest symbolem Chrystusa.
Niegdyś zachowywano także zwyczaj zmywania mensy ołtarzowej wodą z winem
na znak, iż z serca Jezusa wypłynęły krew i woda.
Istnieje także zwyczaj wygaszania wiecznej lampki przy tabernakulum
oraz pozostawiania go otwartego na oścież – na znak,
że Świętych Postaci Eucharystycznych nie ma już w tym miejscu.
a szczegolnie o tych, których Bóg postawił na naszej duchowej drodze
- o naszych duszpasterzach, katechetach, spowiednikach, szafarzach sakramentów.
1. Sław, języku, tajemnicę
Ciała i najdroższej Krwi,
Którą jako łask krynicę
Wylał w czasie ziemskich dni
Ten, co Matkę miał Dziewicę,
Król narodów godzien czci.
2. Z Panny czystej narodzony,
Posłan zbawić ludzki ród,
Gdy po świecie na wsze strony
Ziarno słowa rzucił w lud,
Wtedy cudem niezgłębionym
Zamknął swej pielgrzymki trud.
3. W noc ostatnią przy wieczerzy
Z tymi, których braćmi zwał,
Pełniąc wszystko jak należy,
Czego przepis prawny chciał,
Sam Dwunastu się powierzył
I za pokarm z rąk swych dał.
4. Słowem więc Wcielone Słowo
Chleb zamienia w Ciało swe,
Wino Krwią jest Chrystusową,
Darmo wzrok to widzieć chce:
Tylko wiara Bożą mową
Pewność o tym w serca śle.
5. Przed tak wielkim Sakramentem
Upadajmy wszyscy wraz,
Niech przed Nowym Testamentem
Starych praw ustąpi czas,
Co dla zmysłów niepojęte
Niech dopełni wiara w nas.
6. Bogu Ojcu i Synowi
Hołd po wszystkie nieśmy dni,
Niech podaje wiek wiekowi
Hymn tryumfu, dzięki, czci,
A równemu im Duchowi
Niechaj wieczna chwała brzmi.
Amen.
