WIELKI PIĄTEK MĘKI PAŃSKIEJ
I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO
Wielki Piątek jest drugim dniem Triduum Paschalnego – dramatycznym dniem sądu, męki i śmierci Chrystusa.
Jest to to dzień, żałoby i skupienia, upamiętniający śmierć Jezusa na krzyżu.
W ten dzień, podobnie jak w Wielką Sobotę, nie sprawuje się Najświętszej Eucharystii,
a wiernych obowiązuje ŚCISŁY POST.
W kościołach są odprawiane jedynie uroczyste LITURGIE MĘKI PAŃSKIEJ,
w czasie których odczytuje (lub śpiewa)
MĘKĘ PAŃSKĄ według św. Jana
oraz ADORUJE się KRZYŻ, któremu dzisiaj oddaje się taką cześć,
jak Chrystusowi Eucharystycznemu (poprzez klęknięcie).
POST WIELKOPIĄTKOWY :
w dniu dzisiejszym wszystkich obowiązuje
POST ŚCISŁY – czyli
POST i WSTRZEMIĘŹLIWOŚĆ OD POKARMÓW MIĘSNYCH.
Osoby między 14. a 18. rokiem życia są zobowiązane jedynie do
PODSTU WSTRZEMIĘŹLIWOŚCI OD POKARMÓW MIĘSNYCH.
Osoby między 18. a 60. rokiem życia
powinny zachować
nie tylko WSTRZEMIĘŹLIWOŚĆ, ale również POST:
trzy posiłki,
przy czym tylko jeden do syta,
a dwa - lekkie.
Z obowiązku tego są zwolnione osoby chore.
Kościół zachęca także do przedłużenia postu i wstrzemięźliwości przez Wielką Sobotę,
aż do zakończenia liturgii Wigilii Paschalnej w Wielką Noc.
W dniu dzisiejszym jesteśmy wezwani do trwania przed Chrystusem Ukrzyżowanym.
WIELKI PIĄTEK MA BYĆ DNIEM WYCISZENIA I SKUPIENIA.
Pierwsze liturgiczne obchody Wielkiego Piątku odnotować można w starożytnej Jerozolimie.
Wierni gromadzili się przed wschodem słońca przed kolumną biczowania,
a później przy grobie, by adorować drzewo Krzyża.
W odniesieniu do Rzymu pierwsze opisy celebracji Wielkiego Piątku pochodzą z VII w. Pierwszy typ liturgii sprawowany był przez papieża w kościele św. Jana Jerozolimskiego
i obejmował odczytanie opisu Męki Pańskiej wg św. Jana, modlitwę powszechną
i procesję z relikwiami krzyża.
Drugi typ liturgii był sprawowany w licznych kościołach prezbiterialnych,
obejmował lekturę Pisma, adorację krzyża i komunię św., konsekrowaną wcześniej.
Ten typ liturgii upowszechnił się w średniowieczu w całej Europie.
W późniejszych wiekach upowszechniło się przenoszenie Najświętszego Sakramentu do grobu Pańskiego.
W XIX wieku na terenach dawnej Rzeczypospolitej groby Pańskie w kościołach zaczęły nabierać także patriotycznego wymiaru.
Wielki Piątek i Wielka Sobota to jedyny czas w ciągu roku,
kiedy Kościół nie sprawuje Mszy św.
W Wielki Piątek, Liturgię Męki Pańskiej sprawuje się po południu,
około godziny 15, jeśli racje duszpasterskie nie przemawiają za późniejszą porą.
Liturgia składa się z czterech części:
1. LITURGIA SLOWA
2. ADORACJA KRZYŻA.
3. KOMUNIA ŚWIĘTA.
4. PRZENIESIENIE NAJŚWIĘTSZEGO SAKRAMENTU DO GROBU PAŃSKIEGO
W Wielki Piątek i w Wielką Sobotę, zgodnie ze starożytną tradycją,
Kościół nie sprawuje Eucharystii.
Dzisiejsza liturgia Męki Pańskiej rozpoczyna się W CISZY
- bez śpiewu na wejście.
Kapłan i diakon, ubrani w szaty mszalne koloru czerwonego,
udają się do ołtarza, który ma być zupełnie obnażony
(bez krzyża, świeczników i obrusów)
i po oddaniu mu czci
Kapł pada na twarz, leży krzyżem, ministranci klęczą.
Następnie kapłan z posługującymi udaje się na miejsce przewodniczenia.
Zwrócony do wiernych odmawia modlitwę
Po czym jest
* PIERWSZE CZYTANIE (Iz 52, 13 - 53, 12)
* PSALM RESPONSORYJNY (Ps. 31, 2. 6. 12-13. 15-17. 25)
* DRUGIE CZYTANIE (Hbr 4, 14-16; 5, 7-9)
* AKLAMACJA PRZED EWANGELIĄ
(Flp 2, 8-9)
* EWANGELIA
– Męka naszego Pana Jezusa Chrystusa według św. Jana.
nie używa się także kadzidła.
Czytający, którym jest diakon lub kapłan, nie pozdrawia ludu
i nie czyni znaku krzyża na księdze ani na sobie.
Mękę Pańską mogą przeczytać diakoni lub kapłani,
ewentualnie na przemian z chórem.
Po odczytaniu Męki Pańskiej może być krótka homilia,
a po niej chwila modlitwy w ciszy
Na zakończenie Liturgii Słowa, po homilii odbywa się
MODLITWA POWSZECHNA, która dzisiaj ma wyjątkowy charakter.
Diakon, stojąc przy pulpicie, wypowiada wezwanie,
w którym podaje intencję modlitwy.
Wszyscy przez pewien czas modlą się w ciszy,
po czym kapłan z miejsca przewodniczenia lub stojąc przy ołtarzu
odmawia modlitwę z rozłożonymi rękami.
W bardzo uroczystej modlitwie wstawienniczej Kościół poleca Bogu
siebie i cały świat, wyrażając w ten sposób pragnienie samego Chrystusa:
aby wszyscy byli zbawieni.
Szczególnie przejmujące są modlitwy o jedność chrześcijan,
za wiarołomnych Żydów i za wszystkich niewierzących.
Wierni przez cały czas modlitwy mogą stać albo klęczeć.
centralne wydarzenie liturgii wielkopiątkowej jakim jest
UROCZYSTA ADORACJA KRZYŻA.
Zasłonięty fioletowym suknem Krzyż wnosi się przed ołtarz.
Celebrans stopniowo odsłania ramiona Krzyża
Przy każdym odsłonięciu śpiewa trzykrotnie:
"Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło zbawienie świata",
na co wierni odpowiadają: "Pójdźmy z pokłonem".
Po liturgii Krzyż zostaje w widocznym i dostępnym miejscu,
tak by każdy wierny mógł go adorować.
Jest on aż do Wigilii Paschalnej najważniejszym punktem w kościele.
Przyklęka się przed nim, tak, jak normalnie przyklęka się przed Najświętszym Sakramentem.
Po adoracji Krzyża z ciemnicy przynosi się Najświętszy Sakrament
i wiernym udziela się Komunii.
Po Komunii, ostatnią częścią liturgii Wielkiego Piątku jest proceszjne przeniesienie NAJŚWIĘTSZEGO SAKRAMENTU do Grobu Pańskiego i wystawia do ADORACJI.
W wielu kościołach przez całą noc trwa adoracja.
W kaplicy Grobu Pańskiego powinien być ołtarz i tabernakulum,
do przechowania puszek z Najświętszym Sakramentem.
Na ołtarzu umieszczonym przy Grobie lub na specjalnym tronie
wystawia się Najświętszy Sakrament w monstrancji
okrytej białym przejrzystym welonem - symbolem całunu w który owinięto ciało zmarłego Chrystusa.
Cały wystrój tego miejsca ma kierować uwagę na Ciało Pańskie.
