NOWY CZŁOWIEK 2.0
Ludzie są żałośnie niedoskonali. Większość akceptuje ten fakt. Ale co by było, gdyby możliwe było urzeczywistnienie starego marzenia o „ulepszonej”, że tak powiem, zaktualizowanej ludzkości za naszego życia? Innowacje techniczne i biotechniczne mogą wkrótce być w zasięgu ręki, które widzieliśmy tylko z filmów science fiction.
Ale kto decyduje, w jakim kierunku osoba powinna się rozwijać? Jasna odpowiedź:
Klaus Schwab i jego Światowe Forum Ekonomiczne.
A czy każdy może skorzystać na takiej optymalizacji naszego gatunku?
Równie jasna odpowiedź: nie. „Czwarta rewolucja przemysłowa” to projekt elit dla elit. Ich ideałem jest „cyborg”, hybryda człowieka i maszyny, który – jak już wspomniano – żyje częściowo cyfrowym, częściowo analogowym życiem.
Rdza wolframowa
Według Światowego Forum Ekonomicznego (WEF) od przełomu wieków znajdujemy się w „Czwartej Rewolucji Przemysłowej”. Dla Klausa Schwaba, założyciela forum i prezesa zarządu, jest to rewolucja technologiczna, która idzie w parze z głęboką zmianą w całej ludzkiej cywilizacji i „zasadniczo zmienia sposób, w jaki żyjemy, pracujemy i współdziałamy siebie nawzajem będą "(1). Wraz z tą rewolucją otworzy się zupełnie „nowy rozdział w rozwoju człowieka” (2).
Klaus Schwab wymienia dostępność i połączenie nowych, bardzo nietypowych technologii jako cechę szczególną „Czwartej Rewolucji Przemysłowej”. To ostatecznie prowadzi do „zacierania się granic między sferą fizyczną, cyfrową i biologiczną” (3). Dotyczy to przede wszystkim wykorzystania bio- i neurotechnologii, technologii wszczepialnych oraz Internetu Ciała (IoB).
Są to technologie mniej nastawione na środowisko ludzkie, a przede wszystkim na zmianę samych ludzi i które będą miały trwały wpływ na ich istnienie i tożsamość. Wraz z „Czwartą Rewolucją Przemysłową” – według Klausa Schwaba – „stajemy w obliczu zmiany, jakiej nigdy wcześniej nie doświadczyliśmy” (4).
Mechanizacja ludzi
Z entuzjazmem, którego trudno usłyszeć, Schwab wypowiada się o nadchodzących innowacjach technicznych i mechanizacji ludzi, których oczekuje. Wkrótce zacznie się „integrować technologie cyfrowe w naszym ciele”. Nowe technologie mogą „dosłownie stać się częścią nas”. To zlikwiduje granice między technologiami a żywymi istotami.
Nawiązując do metafory „cyborga”, rozwija swoją technokratyczną utopię nowej osoby i przewiduje, że w przyszłości pojawią się „dziwne mieszane formy cyfrowego i analogowego życia, które na nowo definiują naszą istotę” (5).
To stare marzenie nowej, doskonalszej osoby, która przemawia słowami Schwaba. Ten sen ma długą historię. Wielokrotnie najróżniejsi myśliciele pragnęli doskonalszej osoby, a jednocześnie byli przekonani o nieustannym postępie ludzkości.
Czasami ta wiara w postęp łączyła się z niezachwianą wiarą w osiągnięcia nauki, a później także w możliwości, jakie wiązały się z szerokim zastosowaniem techniki. Nowa postać „Czwartej Rewolucji Przemysłowej” zasadniczo różni się od wcześniejszych wyobrażeń człowieka rysowanych np. przez Jezusa, Fryderyka Nietzschego czy Karola Marksa. Dopiero technika zajęła miejsce wartości moralnych, struktury charakteru czy warunków społecznych.
Poprawy u ludzi nie oczekuje się już poprzez edukację, wychowanie, praktyczne doświadczenie czy działania rewolucyjne, ale wyłącznie poprzez skuteczne zastosowanie nowych technologii. Zgodnie z deklarowaną wolą Światowego Forum Ekonomicznego ludzie wyłaniający się z nadchodzącej transformacji gospodarczej powinni być przede wszystkim wytworem nowych technologii.
Celem tej transhumanistycznej wizji przyszłości jest doskonalenie i dalsze doskonalenie ludzi poprzez zastosowanie nowych procesów technicznych i ingerencji technologicznych w ich ciała. Reprezentowany jest technokratyczny obraz człowieka, elitarny i represyjny, którego dalekosiężnych konsekwencji nie można jeszcze ocenić.
Neurotechnologie do kontroli mózgu i zachowania
Światowe Forum Ekonomiczne uważa w szczególności neurotechnologie za samą istotę „Czwartej Rewolucji Przemysłowej”. Umożliwiają „niespotykaną dotąd wiedzę – nie tylko o interakcji mózgu z otoczeniem fizycznym i społecznym, ale także o nowych sposobach doświadczania życia” (6). Mogą być również skuteczne w wielu chorobach neurologicznych i niesprawnościach fizycznych oraz pomóc „rozwinąć przemysł mechanizacji ludzkiego ciała”.
Nierzadko fundusze potrzebne na neurotechnologię i inne przełomowe badania pochodzą z sektora wojskowego. Tam są one najpierw umieszczane w „kontekście obronnym”, a następnie ich wyniki są wykorzystywane później. Koncentruje się na ludzkim mózgu – zwłaszcza „na pograniczu wojny i bezpieczeństwa”. Schwab przewiduje, że szczegółowe skanowanie mózgu w celu oceny zagrożenia bezpieczeństwa danej osoby może być konieczne w przyszłości nawet przy przekraczaniu granicy państwowej (7).
Coraz bardziej interesujące dla pracodawców staje się również wykorzystywanie neurotechnologii do poprawy wyników, a także do oceny kandydatów do pracy lub monitorowania pracowników.
Po zastosowaniu systemów biometrycznych w miejscu pracy i śledzeniu za pomocą identyfikacji radiowej (RFID) w przyszłości może się zdarzyć, że „pracodawcy bezpośrednio lub pośrednio monitorują mózgi pracowników”. Zwiększone wykorzystanie urządzeń do monitorowania mózgu jest również na horyzoncie w sektorze detalicznym. Umożliwiło to zrozumienie podstawowych wzorców podejmowania decyzji przez konsumentów, aby łatwiej skłonić ich do zachowania się w sposób, jakiego chcą firmy (8).
Zasadniczo zastosowanie neurotechnologii okazało się idealnie dopasowane do wpływania na świadomość i myślenie ludzi. Ponadto takie technologie są niezwykle pomocne w rozszyfrowywaniu myśli, korygowaniu „błędów” w mózgu i „poprawianiu” jego funkcji. W świecie kontrolowanym przez algorytmy i wszechobecne pozyskiwanie danych nie można już wykluczyć dostępu do nawet najbardziej intymnych myśli człowieka (9).
Biotechnologie i designerskie dzieci
Światowe Forum Ekonomiczne również przywiązuje duży potencjał do biotechnologii dla dalszej mechanizacji człowieka. Zapewnili również ważne narzędzia i strategie, dzięki którym można całkowicie przedefiniować relacje między ludźmi a naturą (10). Najnowsze osiągnięcia w biologii – zwłaszcza w genetyce – zapierają dech w piersiach. Poczyniono na przykład ogromne postępy w edycji genów.
Już w kwietniu 2015 roku naukowcy z Yat-sen University w Kantonie opublikowali pierwszy na świecie traktat naukowy o zmianie DNA ludzkich embrionów. Teraz łatwiej jest „dokładnie zmienić genom nawet w żywotnych zarodkach”. Wszystko to oznacza, że „w przyszłości mogą się urodzić dzieci projektantów, które mają szczególne cechy lub są odporne na określoną chorobę” (11).
Forum widzi kolejny krok rozwojowy w tej dziedzinie w szerokim zastosowaniu biologii syntetycznej, w tworzeniu organizmów projektantów. Dla ludzkości oznacza to ostatecznie wejście „w zupełnie nową erę inżynierii metabolicznej i biologii syntetycznej” (12). Powinno to umożliwić samodzielne wytwarzanie organizmów i „dopasowywanie ich poprzez pisanie DNA”. W końcu chodzi o nic innego jak „ingerowanie w kod genetyczny przyszłych pokoleń”, mówi Schwab (13).
Implanty do optymalizacji człowieka
W przypadku technologii wszczepialnych, technologii komputerowej nie należy już nosić ani nosić na ciele (ubrania do noszenia), lecz wszczepiać bezpośrednio w ludzkie ciało. Oprócz celów medycznych ma to na celu przede wszystkim poprawę komunikacji, a także zlokalizowanie i monitorowanie ludzkiego zachowania (14).
W tym kontekście Klaus Schwab mówi o „aktywnych wszczepialnych mikroczipach, które przełamują barierę skórną naszego ciała i tworzą fascynujące opcje”. Odnosi się to do zintegrowanych systemów terapeutycznych aż do „możliwości optymalizacji i rozszerzania ludzkich zdolności (ulepszenie człowieka)”. W ten sposób małe komputery powinny być zintegrowane z ludzkim ciałem i „stopniowo stać się częścią nas fizycznie” (15).
Jest to więc kwestia technologicznych interwencji w ciele, które praktycznie doprowadzą do połączenia ludzi z maszynami. Celem jest umożliwienie czysto technicznego zorientowanego na dalszy rozwój i optymalizację ludzi, co nie tylko powinno przyczynić się do zwiększenia ich wydajności.
Od kilku miesięcy Światowe Forum Ekonomiczne również mówi w swoich publikacjach o Internecie ciał (IoB). Ostatnie postępy technologiczne zapoczątkowałyby nową erę IoB. Era ta charakteryzuje się bezprecedensową liczbą urządzeń sieciowych i czujników, które można podłączyć do ciała ludzkiego (nieinwazyjne), ale także wszczepić lub w inny sposób wprowadzić do organizmu (inwazyjne).
Do technologii inwazyjnych należą na przykład pigułki cyfrowe, których pierwsze użycie zostało zatwierdzone w Stanach Zjednoczonych w 2017 roku. Zawierają maleńkie czujniki, które są połączone z lekiem, aktywowane w żołądku pacjenta i dostarczają odpowiednich danych. Internet ciała zasadniczo umożliwia generowanie ogromnych ilości danych biometrycznych i danych o ludzkim zachowaniu. Celem jest przekształcenie ludzkiego ciała w rodzaj „platformy technologicznej” (16).
Jednak jak dotąd nie wszystkich będzie stać na bardzo kosztowną techniczną optymalizację swoich funkcji fizycznych i psychicznych, co musi prowadzić do dalszej niekorzystnej sytuacji pewnych grup, a tym samym do pogłębienia już istniejących podziałów społecznych w społeczeństwie. W tym przypadku – według Schwaba – „prawdopodobnie pojawi się przepaść między tymi, którzy technicznie ulepszają swoje ciała, a tymi, którzy zostali w tyle” (17).
Wolny od demokracji przełom epoki
Według Światowego Forum Ekonomicznego świat jest obecnie „u progu radykalnej zmiany systemowej”. Świat staje się coraz bardziej spolaryzowany, „na tych, którzy z zadowoleniem przyjmują zmiany, i tych, którzy je odrzucają”. Wynikająca z tego „nierówność ontologiczna oddziela tych, którzy chcą i potrafią się przystosować, od tych, którzy odmawiają adaptacji”, a zatem zasadniczo określa, kto będzie zwycięzcą, a kto przegranym w tym procesie.
Podczas gdy zwycięzcy skorzystaliby „z pewnych form radykalnej optymalizacji człowieka” – takich jak inżynieria genetyczna – przegrani nie odnieśliby korzyści. Wynikające z tego napięcia sprzyjały z kolei powstawaniu „konfliktów klasowych i innych sporów, które będą inne niż wszystko, co znamy” (18). Oznacza to, że istnieje duże ryzyko, że „w hipersieciowym świecie, w którym rosną nierówności, dojdzie do zwiększonej fragmentacji, wykluczenia i niepokojów społecznych” (19).
W 2016 r. Schwab napisał, że brakowało spójnej, pozytywnej i jednoczącej narracji, która pokazywałaby szanse i wyzwania „Czwartej Rewolucji Przemysłowej”. Jest to jednak niezbędne, jeśli chce się zachęcić różne osoby i społeczności do aktywnego uczestnictwa, a jednocześnie zapobiec „szerokiej społecznej kontrreakcji na fundamentalne zmiany”. Również w takich warunkach nie da się efektywnie i wszechstronnie wykorzystać istniejącego potencjału „czwartej rewolucji przemysłowej”.
Politykom często brakuje umiejętności przywódczych i niezbędnego zrozumienia zachodzących zmian. Ponadto niezbędne ramy instytucjonalne są jedynie nieodpowiednie lub w ogóle nie istnieją (20).
Corona – strategia szoku i „szansa” na autorytarny centralizm
Jednak wraz z wybuchem pandemii koronawirusa i związanymi z nią ograniczeniami życia publicznego, cyfrowa transformacja społeczeństwa znalazła swój „impuls”, jak piszą Klaus Schwab i Thierry Malleret w swojej książce „Covid-19: The Great Change”. Z tego powodu postrzegają również pandemię jako „podstawowy punkt zwrotny” w globalnym rozwoju. Teraz wreszcie nadszedł czas na zmianę paradygmatu. W ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat może powstać nowy świat z nową normalnością (21).
Organizatorzy Światowego Forum Ekonomicznego postrzegają kryzys wywołany pandemią korony jako rzadką okazję do „wielkiego restartu” kapitalistycznego porządku gospodarczego. Zajmują się fundamentalnym przewrotem w całej dotychczasowej gospodarce i sposobem życia, globalną realizacją dalekosiężnych zmian gospodarczych i społecznych. W planowanych środkach realizacji ich technokratycznej wizji opierają się na zwiększonym centralizmie o silnie autorytarnych cechach. W globalnych ramach regulacyjnych (global governance) konieczne staje się, aby „uprawnieni ‹aktorzy postrzegali siebie jako części szeroko rozgałęzionego systemu elektroenergetycznego, który może odnieść sukces tylko przy bardziej kooperatywnych formach interakcji” (22).
W obliczu globalnego kryzysu wywołanego pandemią Schwab i Malleret wyrażają przekonanie, że głębokie, egzystencjalne kryzysy kryją w sobie „potencjał zmian”.
Pod względem mocy transformacyjnej pandemia korony jest nawet porównywalna z II wojną światową, ponieważ „obie mają potencjał transformacyjnego kryzysu o niewyobrażalnych wcześniej wymiarach”. Tak jak II wojna światowa wywołała „fundamentalną zmianę w porządku światowym i gospodarce światowej”, tak dzisiaj „przyszłoby ponownie na zmianę paradygmatu” (23). Pandemia przyspiesza tę zmianę, działając jako katalizator zmian technologicznych zapoczątkowanych przed kryzysem (24).
Źródła :
(1) Klaus Schwab, Czwarta rewolucja przemysłowa, Monachium 2016, s. 9.
(2) Klaus Schwab, Przyszłość czwartej rewolucji przemysłowej. Jak wspólnie kształtujemy cyfrową zmianę, Monachium 2019, s. 21 poniżej.
(3) Klaus Schwab, Davos 2016. Czwarta rewolucja przemysłowa. W: Handelsblatt,
20.01.2016 . (4) Klaus Schwab, Die Vierte Industrielle Revolution, Monachium 2016, s. 149.
(5) Klaus Schwab, 2019, we wskazanym miejscu, s. 113.
(6) Tamże, s. 252.
(7) Tamże, s. 247 dalej, s. 250.
(8) Tamże, s. 250.
(9) Tamże, s. 242 dalej.
(10) Tamże, s. 227.
(11) Klaus Schwab: Czwarta rewolucja przemysłowa, Monachium 2016, s. 41 i s. 225.
(12) Klaus Schwab, 2019, we wskazanym miejscu, s. 237.
(13) Klaus Schwab: Die Vierte Industrielle Revolution, Monachium 2016, s. 38, s. 41.
(14) Tamże, s. 227.
(15) Klaus Schwab, 2019 , we wskazanej lokalizacji, s. 125.
(16) Światowe Forum Ekonomiczne: Shaping the Future of the Internet of Bodies: Nowe wyzwania zarządzania technologią. Dokument informacyjny, lipiec 2020 r.; weforum.org/docs/WEF_IoB_briefing_paper_2020.pdf; Światowe Forum Ekonomiczne: Internet ciał jest już dostępny. W ten sposób może zmienić nasze życie, 4 czerwca 2020 r. weforum.org/…of-bodies-covid19-recovery-governance-health-data/
(17) Klaus Schwab , 2019, we wskazanej lokalizacji, strona 252.
(18) Klaus Schwab: Czwarta rewolucja przemysłowa, Monachium 2016, s. 145 dalej.
(19) Tamże, s. 122.
(20) Tamże, s. 20.
(21) Klaus Schwab / Thierry Malleret: Covid-19: Wielka zmiana, Genewa 2020, s. 11, s. 12.
(22) Schwab, Klaus: Czwarta rewolucja przemysłowa, Monachium 2016, s. 46.
(23) Klaus Schwab / Thierry Malleret, we wskazanym miejscu, s. 18.
(24) Tamże, s. 178.
hinter-den-schlagzeilen.de/der-neue-mensch
